مس کرمان؛ هنر 6000 ساله واپسين نفسها را می ‌کشد

مردمسالاری: بازار کرمان ساليان زيادي ميزبان صدها هنرمند بود که با دستان توانمند خود هنر بي بديل مسگري را خلق مي‌‌کردند اما اين روزها تعدادشان به انگشتان دست رسيده و بازار مسگرها بيش از هر زمان ديگري خاموش است. زمين خشک و خسيس کوير لطف خود را در حق مردمان کوير تمام کرده و با جاي دادن معادن با ارزشي هم چون مس در دل کرمان، روي بخشندگي خود را نشان داده است. تاريخچه اين صنعت دست ارزشمند، به درازاي تاريخ است، حفاري‌هاي انجام شده در شهداد و بردسير حاکي از آن است که بيش از شش هزار سال پيش مردمان اين خطه موفق به ذوب مس در کوره‌هاي ابتدايي و ساخت ظروف مسي شده اند. گران بودن ظروف مسي، فقدان تنوع و نبود تبليغات مناسب سبب شده اين صنعت زيبا و اصيل روز به روز مهجور تر شود.

اين روزها، خلوتي بازار مس گرها به طور محسوسي قابل مشاهده است. ديگر صداي چکش زن‌ها و بالا و پايين کردن مس‌ها شنيده نمي‌‌شود زمان زيادي از روزهايي که در شلوغي بازار صدا به صدا نمي‌‌رسيد، گذشته است. تعداد ظروف و ديگ‌هاي مسي بزرگ کنار طاق‌هاي ديوارهاي بازار که تداعي کننده بازار مس گرها براي هر کرماني بود کم و کمتر شده است.

اين در حالي است که ظروف چيني بي کيفيت جاي خالي ظروف مسي را در اين بازار پر کرده و اين صنعت ارزشمند به حاشيه برده شده است.

گرد فراموشي دامن گير بازار عهد صفويه

در اين فضاي يخ زده بازار وارد يکي از مغازه‌ها مي‌‌شوم. از معدود مغازه‌هايي است که فقط مس مي‌‌فروشد. حاج يزدان پناه براي سرگرم کردن خود در اين کسادي بازار به تلويزيون پناه برده است. ساعت شش و نيم عصر اولين دشت روز خود را با فروش يک قابلمه دست دوم مسي کسب مي‌‌کند. خريدار، مسافر است از ديار دور. به گفته اين مغازه دار بازار مس گرها براي مردم فراموش شده است.

با تنوع در آثار صنايع دستي سليقه مشتري نيز تغيير کرده است. در پي تغييرات تکنولوژي و تنوع اين آثار، نياز‌هاي مخاطبان نيز عوض شده است.مس سنگين و زمخت گذشته جواب گوي نياز‌هاي مشتري‌هاي کنوني نيست. اين مساله به خوبي براي صاحبان مغازه‌ها آشکار است به همين علت است که وقتي مشتري سراغ مس در پيرکس دار را مي‌‌گيرد،زياد تعجب نمي‌‌کنند.

اما نکته قابل توجه بي تفاوتي مس گر‌ها به نياز‌هاي جديد مشتريان است. يکي از مس فروش‌هاي بازار در خصوص تغييرات مس و طرح‌هاي جديد معتقد است خاصيت مس به گونه اي است که نمي‌‌توان آن را زياد تغيير داد. وي معتقد است ديگر کسي به فکر خلاقيت در طراحي مس نيست.

مس مطابق با نياز‌هاي روز نيست

سنگيني، شکل‌هاي قديمي، فقدان تنوع و از همه مهم تر گران بودن مس از جمله عواملي است که دست به دست هم داده است تا خريدار آن روز به روز کمتر شود، به روز نبودن طرح‌هاي ظروف مسي عاملي است براي سر باز زدن از آن‌ها. ظروف تزييني، سيلور، بلور و .... جاي خود را در بازار سنتي کرمان باز کرده است و انواع مختلفي از ظروف و وسايل تزييني از شهر و کشورهاي مختلف در بازار سنتي کرمان ديده مي‌‌شود.

ورود کالاهاي مسي و اجناس تزييني خارجي که کيفيت مس را ندارد، گرچه کمر مس را خم کرده است، اما از نظر تنوع و قيمت مشتري‌ها را راضي کرده است.

يکي از فروشنده‌هاي قديمي بازار معتقد است: هر روز که مي‌‌گذرد در بازار مسگرها، مس و مسگر کمتر ديده مي‌‌شود. اين در حالي است که مس گرها دخلشان از فروش ظروف آلومينيومي‌‌و نيکلي و ساير ظروف تزييني غير مسي مي‌‌گذرد. يکي ديگر از پيرهاي مس فروش مي‌‌گويد: از ما خوب پشتيباني نشده است. پسر من که يکي از قلم زن‌هاي مس بود در حال حاضر در اصفهان کار مي‌‌کند. وي هچنين افزود: جوانان نيز علاقه به اين کار ندارند و کمتر وارد اين عرصه مي‌‌شود.

صنعت مس بيش از هر زمان ديگري نياز به توجه و تبليغ دارد تا رونق گذشته خود را بازيابد و صداي دلنشين چکش زن‌هاي مس در بازار کرمان بار ديگر به صدا درآيد.