پنجشنبه، 25 مهر ماه 1392 = 17-10 2013
چینی ها در اصفهان؛ خطر مصادره يک هنر ايرانی
اکنون در بازار راکد صادرات غير‌نفتي ايران، هنر مينا در معرض خطر مصادره قرار گرفته و چيني‌ها براي دست‌يابي به اين هنر اصيل و تاريخي ايران‌زمين دست به دامان هنرمندان اصفهان شده‌اند.
به گزارش فارس، ميناکاري هنر آتش و رنگ و به نوعي مينياتور بر روي آتش است که يکي از رشته‌هاي هنر دستي ايرانيان به شمار مي‌رود و با توجه به بسط و گسترش آن در شهر اصفهان از نظر قدمت، تنوع، توسعه، ظرافت و زيبايي اين شهر مهد هنر مينا نام گرفته و با گذر و نظر بر ميدان امام به خوبي مي‌توان آثاري در اين زمينه را ديد که پشت ويترين‌هاي مغازه‌ها خودنمايي مي‌کنند.هنر ظريفي که دقت در آن انسان را به ياد گنبد‌هاي فيروزه‌اي مساجد شهر با آن طرح‌هاي زيبا و دلنواز اما با مقياسي کوچک‌تر مي‌اندازد.اما اکنون در بازار راکد صادرات غير‌نفتي ايران اين هنر در معرض خطر مصادره قرار گرفته و چيني‌ها براي دست‌يابي به اين هنر اصيل و تاريخي ايران‌زمين دست به دامان هنرمندان اصفهان شده و درصدد هستند تا اين افراد را براي آموزش هنر ميناکاري به کشورشان دعوت کنند و پس از فراگيري اين هنر، مانند بسياري از هنر‌هاي ديگر آن را به صورتي غير‌اصيل و در نوعي ديگر با رويکرد اقتصادي به کشور‌هاي مختلف از جمله ايران وارد کنند.
چيني‌ها به دنبال فراگيري ميناکاري
رئيس اتحاديه صنايع دستي اصفهان گفت: چيني‌ها درصدد فراگيري هنر ميناکاري هستند.غلامعلي فيض‌الهي، استاد ميناکاري و رئيس اتحاديه صنايع دستي اصفهان که يکي از هنرمندان دعوت شده به کشور چين است، در بيان جزئيات نحوه برخورد چين با هنرمندان ايراني و هنر ميناکاري گفت: مصادف با بازي‌هاي المپيک پکن تعدادي از هنرمندان اصفهان اعم از يک کاشي‌کار، خاتم‌کار و منبت‌کار را به پکن دعوت کردند و من نيز به عنوان مينا‌کار همراه اين گروه شدم.وي با بيان اينکه قرار بود در سالني در نزديکي محل برگزاري مسابقات نمايشگاه برپا کنيم و هم‌زمان به ساخت آثاري در زمينه‌هاي مختلف هنري بپردازيم، ادامه داد: استقبال چيني‌ها از اين نمايشگاه خيلي خوب بود و آنها خواستار خريد آثار هنري ما بودند، اما مسئولان نمايشگاه اجازه فروش آثارمان را نداده و با توجه به قوانين کشور چين، صنايع دستي ديگر کشورها بايد پس از پرداخت عوارض به فروش برسد.رئيس اتحاديه صنايع دستي اصفهان با تاکيد بر اينکه در زمان برپايي نمايشگاه دو نفر از فعالان ميراث فرهنگي چين به سراغ ما آمدند و از ما درخواست کردند لوح فشرده آثار خود را به آنها تحويل بدهيم، تصريح کرد: اين افراد حاضر بودند آن را به قيمت بسيار بالايي بخرند و زماني که با پاسخ منفي ما رو‌به‌رو شدند، پيشنهاد حضور ما در کشور چين با امکانات بسيار خوب و دستمزد بالا به منظور آموزش اين کار به چيني‌ها را دادند.وي با بيان اينکه چيني‌ها به شدت به دنبال فراگيري اين هنر هستند و براساس اطلاعات موجود مي‌دانم که چيني‌ها به دنبال من و هنرمندان ديگري بوده تا بتوانند اين هنر را فرا بگيرند، اضافه کرد: اما تا‌کنون با پاسخ منفي هنرمندان اصفهاني مواجه شده‌اند.
صنايع دستي چيني‌ها در بازار‌هاي کشور‌هاي ديگر يافت نمي‌شود
فيض‌الهي با اشاره به اينکه آنچه که در بازار ايران به عنوان صنايع دستي چيني موسوم است، به هيچ در بازار چين وجود ندارد و اين نشان مي‌دهد که آنها با شناخت تمايلات مردم ايران آثاري را ساخته و به اسم صنايع دستي چين وارد بازار ايران کرده اند، تاکيد کرد: يکي از صنايع دستي اصيل خود چيني‌ها که در آن کشور ارزش دارد، نيز در بازار ايران يافت نمي‌شود و اين نشان مي‌دهد که چيني‌ها براي جلوگيري از مصادره شدن هنرشان اجازه ورود هنر‌هاي اصيل چيني به ديگر کشورها را نمي‌دهند.وي با بيان اينکه اما آثاري بي‌ارزش را به اين نام وارد بازار ايران و ديگر کشورها مي‌کنند، افزود: در حال حاضر وضعيت هنرمندان اصفهان از نظر اقتصادي خوب نيست و صنايع دستي و توريست مانند ماهي و آب هستند که بدون هم زنده نمي‌مانند و اين موضوع مي‌تواند تهديد جدي براي بي‌رونقي اين صنعت تاريخي به حساب بيايد.
امکانات خوبي براي جذب توريست در اصفهان وجود ندارد
اين هنرمند مينا‌کار گفت: امکانات خوبي براي جذب توريست در اصفهان وجود ندارد و مردم کشور نيز به سبب وضعيت اقتصادي خود خريد صنايع دستي را در اولويت قرار نمي‌دهند.وي همچنين سنتي بودن کاربري اشيايي که بر روي آنها هنر ميناکاري انجام مي‌گيرد را يکي از ديگر دلايل عدم استقبال از اين هنر دانست و بر لزوم نياز‌سنجي مردم در اين زمينه تاکيد کرد و خواستار انجام کار‌هاي پژوهشي براي شناخت نياز‌‌هاي مردم شد. فيض‌اللهي که افتخار هنر ميناکاري دور ضريح امام حسين (ع)، ضريح حضرت زينب(س)، دور ضريح حضرت علي(ع) و در قتلگاه را در کارنامه‌اش دارد، بازار ميناکاري را در اصفهان اشباع شده دانست و خواستار ايجاد تنوع در نوع آثار ارائه شده شد و اظهار کرد: در حال حاضر هنر ميناکاري در ظروفي مانند کاسه،بشقاب،گلدان و گلاب‌پاش زياد به چشم مي‌خورد در حالي که مگر يک شهروند به چند کاسه يا بشقاب نياز دارد؟
تمام هنر‌هاي دستي در معرض خطر هستند
استاد دانشگاه هنر اصفهان تصريح کرد: امروزه آنچه که تمام هنر ميناکاري را تهديد مي‌کند، گران بودن آن بوده و اين گراني نيز ناشي از گران بودن دستمزد‌ها و هزينه‌هاي ناشي از ساخت يک اثر هنري است.احمد امين‌پور با بيان اينکه اين هنر‌ها در گذشته به‌روز بوده و با وجود هنري بودن نياز مردم آن زمان را نيز بر‌آورده مي‌کردند، اضافه کرد: اما اگر امروز اين آثار به‌روز نشوند، کاربري خود را از دست مي‌دهند و تنها جنبه تزئيني به خود مي‌گيرند.وي راهکار برون‌رفت از رکود خريد و فروش آثار ميناکاري و در معرض مصادره قرار گرفتن اين هنر را نوآوري در طرح‌ها و فرم‌ها دانست و تصريح کرد: البته اين نوآوري به اين معنا نيست که آثار مدرنيزه شوند و اصالت آنها از دست برود، اما به هر حال بايد سلايق مشتري را هم در نظر گرفت که اين کار، انجام کار تحقيقاتي و مطالعاتي را مي‌طلبد.امين‌پور يکي ديگر از راه‌هاي جلوگيري از مصادره هنر ميناکاري را فرهنگ‌سازي و اطلاع‌رساني مناسب در زمينه اين آثار به مردم دانست و افزود: در ايام نوروز و يا زماني که مسافر بسياري به اصفهان سفر مي‌کند، مسافران در ميدان نقش جهان که مهد اين هنر اصيل است به راحتي از کنار آثار هنري فاخر عبور کرده، اما در کنار آثار چيني، پاکستاني و يا هندي توقف مي‌کنند و بسياري از افراد تفاوت ارزش ميان اين دو آثار را نمي‌دانند.پژوهشگر عرصه بازار با بيان اينکه بازار يک کشور، ناموس آن کشور است، تاکيد کرد: امروزه سرمايه‌گذاران ريسک‌پذير نيستند و از ورود نمونه‌هاي خارجي توليدات به کشور هراس دارند.محمد نژاد نوري با تاکيد بر اينکه براي تغيير فرهنگ و نگرش‌هايي که در بين مردم و سرمايه‌گذاران به وجود آمده است، تنها صحبت کافي نيست و بايد در اين زمينه گامهاي عملي برداشته شود، ادامه داد: دنيا براي اين تغيير فرهنگ‌ها از تمام ابزار‌هاي علمي و هنري خود استفاده مي‌کنند.
ميناکاري در دنيا داراي يک سابقه ديرينه است
هنر ميناکاري در دنيا داراي يک سابقه ديرينه است که پيشينه آن به 1500 سال پيش از ميلاد مي‌رسد، قديمي‌ترين نمونه‌هاي يافت شده ميناکاري در دنيا نشان‌دهنده اين ادعا است که ميناکاري نيز مانند بسياري از هنر‌هاي ديگر براي نخستين بار در ايران پيدا شده و از ايران به ساير کشورها راه يافته است، نمونه بارز بند طلا با تزئينات مينا از دوران هخامنشي به جاي مانده که هم‌اکنون در موزه ويکتوريا آلبرت لندن نگه‌داري مي‌شود. مينا شفاف است و اين شفافيت از اکسيد قلع به وجود مي‌آيد و ترکيبات آن از زمان‌هاي قديم تا به امروز ثابت و بدون تغيير مانده است.به صورت کلي ميناکاري بر روي مس انجام مي‌گيرد، هر چند مي‌توان روي طلا و نقره نيز ميناکاري کرد. توليد مينا نياز به طي مراحل خاصي دارد و آن اين است که ابتدا ظرف موردنظر به دست مس‌گر يا دوات‌گر به شکل و اندازه لازم ساخته مي‌شود، سپس استاد‌کار مينا به آن لعاب سفيد رنگ مي‌زند و در کوره مي‌گذارد، سپس به نقاشي روي اين بوم سفيد پرداخته و در انتها طلا‌کاري مي‌کند و در نهايت با لعاب شفاف مي‌پوشاند، در مراحل ساخت هر ظرف حدود هشت بار به کوره مي‌رود و هر بار به صورت متوسط از200 تا 800 درجه سانتيگراد حرارت مي‌بيند تا رنگ‌ها به صورت مطلوب درآيند.
