آدرس پست الکترونيک [email protected]









دوشنبه، 16 دی ماه 1392 = 06-01 2014

پای آثار تاريخی چطور به فرنگ باز شد

گالري «آرتور ساکلر» به تازگي تعدادي از اشياي ايران که سال‌ها پيش‌‌از انقلاب اسلامي در منطقه لرستان کشف و از کشور خارج شده بود را در يکي از حراجي‌ها به فروش گذاشت.

اين آثار ارزشمند شامل چند نيزه و نوک پيکان بوده و قدمتي 3 هزار سال دارد؛ اين درحالي است که در اين بين کارشناسان با بررسي اين آثار آن را متعلق به عصر برنز مي‌دانند. در ميان اين اشياي نفيس يک درفش با سر گوزن وجود دارد که بيش‌از ساير آثار خودنمايي مي‌کند، سر گوزن به تيغه‌اي 1 متري و به شکل مستطيل وصل شده که با کاهش تدريجي نوک آن تيز مي‌شود. وجود شاخ‌هاي متعدد، سوراخ‌هاي دو طرف سر و حالتي روي جمجمه که گويا به پوزه بند اشاره مي‌کند از جمله ويژگي‌هاي برجسته اين درفش است. البته اين گالري آمريکايي يک اثر نفيس سفالي متعلق به دوره اشکانيان را نيزبراي مزايده به حراجي سپرده است؛ ريتون سفالي به شکل سر قوچ که بخشي از آن مرمت شده است. کارشناسان پس از بررسي اين ريتون دريافتند هنرمند تمايل بسياري براي به تصوير کشيدن جزئيات واقعي آناتوميک، با شکل سر بزرگ و بيني و دهان داشته است؛ چشم‌ها به صورت انتزاعي به مراتب بيشتر به تصوير کشيده شده و روي پيشاني نقوشي صليبي وجود دارد که نشان از نا‌آرام بودن اين ريتون قوچ دارد؛ اثري فاخر از هنرمندان ايران باستان که نگاه هر علاقمندي را به خود خيره مي‌کند. برکسي پوشيده نيست که اين اشيا تنها بخش کوچکي از اموال تاريخي خارج شده ايرانيان است و در سراسر دنيا آثاري از اين دست بسيارند که مرتب درحال خريد و فروش هستند.

اما سوال اينجا است که اين تعداد گسترده از عتيقه‌جات چطور و چگونه از ايران خارج شده است؟ براي پاسخ به اين سوال بايد به روز 12 ارديبهشت سال 1274 خورشيدي بازگشت، آنجايي که ناصرالدين شاه قاجار در معاهده‌اي امتياز كاوش‌هاي باستان‌شناسي در ايران را به بهاي 10 هزار تومان به طور انحصاري به دولت فرانسه داد.

قراردادي كه در مفاد هشت گانه آن هيچ گونه حقي براي ايران درنظر گرفته نشده بود و پادشاهان قجري مي‌پنداشتند كلاه گشادي را سر فرنگي‌ها گذاشته‌اند! از آنجايي که سلاطين عهد قجر خود را نابغه تاريخ مي‌دانستند پنج سال بعد قراردادي را در 20 مرداد 1279 در 11 فصل جديد تنظيم کردند تا از اين طريق بخشي از هزينه‌هاي سفر خود به فرنگ را تامين کنند. براساس قرارداد جديد، بندي اضافه شد كه در آن اگر كاوشگران فرانسوي طلا و نقره‌اي را كشف مي‌كردند، معادل وزن آن بايد به دولت ايران، طلا پرداخت مي‌کردند.

به عبارتي سلاطين قاجار به غير از طلا و نقره، اشياي تاريخي و فرهنگي ديگر را فاقد ارزش مي‌دانستند در مقابل نيز دولت فرانسه امتياز انحصار كاوش‌هاي باستان‌شناسي در تمام ايران را به مدت 60 سال از آن خود کرد. موضوعي که باعث شد پاي بسياري از اشياي تاريخي و فرهنگي ايران به خارج از مرزها باز شود!

شايد اگر امروز هم پادشاهان قجري شاهد به حراج گذاشتن اين اشيا بودند زير سبيل‌هاي بلند خود به ريش فرنگي‌ها مي‌خنديدند که اين اهالي غرب پاي چه مفرغ‌هايي پول مي‌ريزند!



Translate by Google: English | Français | Deutsch | Español
به اشتراک بگذارید: