گوش هايتان را بگيريد، اينجا تهران است

نگاهي به وضعيت آلودگي صوتي در پايتخت؛
گوش هايتان را بگيريد، اينجا تهران است!

روزنامه ابتکار: براي درک حجم سر و صداي شهر تهران کافي است به تفاوتي توجه کنيد؛ روزهاي تعطيل با روزهاي غير تعطيل دارد. اين تفاوت چندان به شلوغي کمتر مرتبط نيست. يعني مسئله ديداري نيست چرا که شما اگر در خانه تان هم نشسته باشيد اين تفاوت را احساس خواهيد کرد. بخصوص اگر خانه شما در کنار يک خيابان پر رفت و آمد باشد. بله صدا. گوش انسان مي‌تواند صدايي را نشنود اما وقتي حجم صدا زياد باشد باعث فشار عصبي مي‌شود. به مورد اخير آلودگي صوتي گفته مي‌شود. آلودگي صوتي هر نوع صداي ناخواسته اي است که باعث بر هم زدن آرامش و تمرکز افراد در حين انجام کار مي‌شود.
ساده‌ترين و ملموس‌ترين عارضه‌اي که صداي آزاردهنده براي انسان به ارمغان مي‌آورد، کاهش قدرت شنوايي است، از ديگر اثرات نامطلوب سر و صدا ناراحتي عصبي، خارش، انعقاد رگهاي خوني، سکته قلبي، فشار خون بالا، سردرد، کج خلقي، سوء هاضمه، زخم معده، بي‌نظمي بيوشيميايي و ساير عوارض را مي‌توان نام برد. در مورد سکوت نيز مسئله به همين صورت است. وقتي اطراف تان آن قدر ساکت باشد که صداي ضربان قلب خود را بشنويد، احتمالا بعد از چند روز کارتان به ديوانه خانه خواهد کشيد. البته در حال حاضر چنين اتفاقي براي ساکنين تهران جزو محالات است مگر در روزهاي عيد. مشکل فعلي سر و صداست که بسياري را کلافه کرده است. تهران در کشور رتبه اول آلودگي صوتي را از آن خود کرده است، آلودگي صوتي در شهر تهران 15 تا 25 دسيبل فراتر از حد مجاز بوده و اين به معناي شرايط اضطرار آلودگي صوتي است. يک گوش سالم ارتعاشاتي را مي‌شنود که فرکانس آن بين 20 تا 20 هزار هرتز باشد. مهم ترين تاثير آلودگي صوتي، سرعت گرفتن روند پيري در انسان است، آلودگي صوتي عمر مفيد شهرنشين‌ها را به طور قابل ملاحظه اي کاهش مي‌دهد. چنانچه فردي به طور مداوم طي هشت ساعت در معرض سر و صداي بالاي 70 دسي بل قرار گيرد، فشار خون وي 5 تا 10 ميلي متر جيوه افزايش پيدا مي‌کند. شهريور که ماه تعويض خانه براي مستاجران است، کم سر و صدا بودن محله، يکي از امتيازاتي است که مورد نظر مستاجران قرار خواهد گرفت.
آخرين گزارش از وضعيت آلودگي صوتي در پايتخت نشان مي‌دهد به ترتيب ده منطقه پر سر و صداي شهر تهران 6، 10، 11، 12، 7، 13، 3، 19، 18 و 2 هستند. اين آمار با توجه به تعداد و سرعت خودروها در اين مناطق، مقدار کيلومتر پيمايش خودروها و توزيع نوع آنها، در هر منطقه و ميزان اتوبانهاي موجود انجام شده است. به گزارش مهر، بيشترين منابع سر و صدا در محيطهاي شهري ناشي از وسايل حمل و نقل است که به سه گروه اصلي ترافيک جاده‌اي، ترافيک هوايي، ترافيک ريلي تقسيم مي‌شوند.در اين بين سر و صداي ناشي از وسايل حمل و نقل جاده‌اي شامل موتورسيکلت، ماشينهاي سواري، ماشينهاي سنگين و نيمه سنگين سهم عمده‌اي در توليد آلودگي صوتي شهرها بخصوص شهر تهران دارند. در شهر تهران 25 درصد وسايل حمل و نقل جاده‌اي را موتورسيکلت‌ها تشکيل مي‌دهند که صدايي نزديک به 83 دسيبل در فاصله 10 متري خود توليد مي‌کنند. 60 درصد وسايل حمل و نقل جاده‌اي را خودروهاي سواري در بر مي‌گيرد که در بين آنها خودروي پيکان طبق اندازه‌گيري‌هاي بعمل آمده صداي 81.6 دسيبل را در فاصلة 7.5 متري، توليد مي‌کند. با توجه به اطلاعات بدست آمده در شرکت کنترل کيفيت هوا در خيابان‌ها و اتوبان‌هاي شهر تهران نزديک به 47.8 درصد خودروهاي سواري صدايي بالاتر از 81 دسيبل ايجاد مي‌کنند در حاليکه استاندارد آلودگي صوتي براي خودروهاي سواري 74 دسيبل است. و اين يعني هفت دسيبل بيشتر از حد استاندارد. دومين منبع صدا بعد از خودروهاي سواري در حال حاضر موتورسيکلت‌ها هستند که اگزوز آنها بدون استفاده از سايلنسر صدايي بيش از 90 دسيبل ايجاد مي‌کند. در مناطق مرکزي شهر تهران تعداد موتورسيکلت‌ها به مراتب بيشتر است و با توجه به تردد بيش از 3 ميليون خودرو در شهر تهران اين شهر از لحاظ آلودگي صوتي در صدر کشورهاي جهان قرار مي‌گيرد. با اندازه گيري‌ها و مدلسازي‌هاي انجام شده توسط واحد مديريت و پايش آلودگي صدا، مقادير تراز صدا در بدنه بزرگراههاي تهران در دوره روز حدود 70 الي 80 دسيبل آ است که 15 دسيبل از حد مجاز مناطق مسکوني يعني 55 دسيبل آ بالاتر است. اين وضعيت براي مراکز درماني و آموزشي بسيار بغرنج تر است. بزرگراه‌ها به علت تردد تعداد خودرو بيشتر و سرعت بالاتر، داراي آلودگي صوتي بالاتري هستند. بر پايه همين اطلاعات ميزان تراز صدا در ده سال گذشته 8 الي 9 دسيبل آ افزايش پيدا کرده است.
آلودگي صوتي در حوالي مراکز درماني
در نقشه‌هاي مدلسازي نزديک به 1700 مرکز آموزشي و درماني در 20 منطقه شهرداري تهران در معرض آلودگي صوتي بالاتر از حد مجاز قرار دارند. بر پايه آمار تحليل شده توسط اين واحد، 76 درصد مراکز درماني و 32 درصد مراکز آموزشي داراي آلودگي صوتي بالاتر از حد مجاز، در شرايط بحراني آلودگي صوتي قرار دارند. يعني ميزان آلودگي صوتي آنها بيش از 15 دسيبل آ از حد مجاز فراتر است. کاهش اين ميزان تراز صدا بسيار مشکل و در بعضي موارد غير ممکن است.
ميزان آلودگي صداي موتورسيکلت‌هاي در حال تردد طي سنجش‌هاي بدست آمده توسط شرکت کنترل کيفيت هوا برابر با 83 دسيبل آ است، در حالي که ميزان حد مجاز بايد 77 دسيبل آ باشد. ميزان تراز صداي اگزوز موتورسيکلت‌هاي موجود بطور متوسط 92 دسيبل آ است که طبق استاندارد بايد به 86 دسيبل آ برسد. براساس آخرين بررسي‌ها از وضعيت آلودگي صوتي پايتخت آلوده ترين قسمت شهرها از لحاظ آلودگي صوتي، مناطق مرکزي و پرترافيک، مناطق جنوبي و پرجمعيت بويژه مناطقي است که ريل راه آهن از آنها مي‌گذرد يا در مسير پرواز هواپيماها قرار دارند. بررسي‌ها نشان مي‌دهد مراکز آموزشي در کلانشهرها از گزينه‌هاي اصلي هستند که در معرض آلودگي صوتي قرار دارند، در تهران 95 درصد مراکز درماني در معرض آلودگي صوتي بيش از حد مجاز قرار دارند. در شهر تهران بالغ بر 40 بزرگراه وجود دارد که عبور و مرور خودروها در اين بزرگراه‌ها و صدايي که توليد مي‌کنند، مهم ترين عامل آلودگي صوتي است که در بسياري مواقع آلودگي صوتي در اين محل‌ها به 75 تا 85 دسي بل مي‌رسد، بنابراين مي‌توان گفت شهرونداني که منازل مسکوني آنها در اطراف بزرگراه هاست از لحاظ آلودگي صوتي در شرايط بحراني قرار دارند. براساس بررسي‌هاي صورت گرفته طي 10 سال گذشته ميزان متوسط آلودگي صوتي در تهران 8 تا 9 دسيبل افزايش پيدا کرده است.
نگرانيها درخصوص افزايش آلودگي صوتي در پايتخت کار را به جايي رساند که پروژه ديوارهاي صوتي در تعدادي از بزرگراههاي شهرمان به اجرا گذاشته شد، راهکاري که امتحان خود را در بسياري از شهرهاي دنيا که با معضل آلودگي صوتي دست به گريبان بوده اند پس داده است. اما اجراي آن بسيار هزينه بر است. نصب هر ديوار صوتي بسته به طول آن گاه تا 1.5 ميليارد تومان هزينه مي‌برد اين در حاليست که بزرگراه‌هاي شهر از جمله بزرگراه شهيد همت نيازمند نصب ديوار صوتي است. بزرگراه‌هاي کردستان، حکيم و چمران سه بزرگراه پايتخت هستند که در گام اول ديوار صوتي در آنها نصب شده است ديوارهاي صوتي نصب شده کاهشي در حد 10-15 دسيبل را ايجاد کرده اند ودر طول روز ساعات 7-8 صبح و 5 تا 8 بعد از ظهر بدليل رفت و آمد بيشتر و اوج ترافيک تراز صدا بالاتر است و تهران در ساعات نيمه شب يعني 11 شب تا 6 صبح تراز صداي پايين تري نسبت به ساير ساعات دارد و روزهاي جمعه نيز تراز صدا پايين تر است. نصب ديوار صوتي در بزرگراه‌هاي در حال ساخت نيز شکل گرفته است به طوري که اکنون بزرگراه طبقاتي صدر مجهز به ديوار صوتي شده اند. راهکارهاي مديريتي و کنترل در منبع صدا، تبديل به احسن کردن خودروهاي فرسوده، جلوگيري از تردد شبانه خودروهاي سنگين در خيابانهاي فرعي، 3 الزام گذراندن استانداردهاي محيطي آلودگي صوتي توسط سازندگان خودرو، مديريت ترافيک، ساماندهي مشاغل مزاحم و انتقال سريع کارخانجات صنعتي به خارج از شهر، تعيين محدوده‌هاي لازم در خارج از محدوده شهر جهت انتقال مراکز توليد کننده آلودگي صوتي، استفاده از طراحان و مهندسان ترافيک درخصوص طراحي فضاي مناسب براي پارکينگ، احداث پارکينگ بيشتر براي جلوگيري از ترافيک، عدم صدور مجوز احداث اماکني که حتي درصد کمي ايجاد آلودگي صوتي دارند در داخل محدوده شهري، نهادينه کردن فرهنگ عدم توليد آلودگي صوتي،جانمايي و پراکنش مناسب کاربريهاي شهري و رعايت نحوه دسترسي آنها، طراحي سطوح کاربريها بر اساس ميزان توليد آلودگي صوتي، سازماندهي مناسب پلان ساختمان، ساماندهي حاشيه شهر و تقويت آن جهت جذب مراکز توليد آلودگي صوتي به لحاظ جمعيتي، مکاني، دسترسي و... از ديگر پيشنهادات براي کاهش آلودگي صوتي در پايتخت است. استاندارد آلودگي صوتي پايتخت نيازمند بازنگري است چرا که منابع انتشار آلاينده صوت و نحوه انتشار و ميزان آنها به مراتب نسبت به گذشته تغيير کرده لذا بايد استاندارد آلودگي صوتي بازنگري شده و براي کاهش آلودگي صوتي برنامه عملي تدوين شود تا دستگاه‌ها براساس ضوابط تعيين شده در برنامه در جهت کاهش آلودگي صوتي اقدام کنند.

بر اساس قوانيني که در سال 2002 توسط 15 عضو اتحاديه اروپا به تصويب رسيد تا سال 2007 بايد تمامي شهرهاي داراي جمعيتي بالغ بر 250 هزار نفر، جاده‌هايي با ميزان تردد بيش از 6 ميليون خودرو در سال، ريلهاي قطار با تردد بيش از 60 هزار قطار در سال و فرودگاههايي با بيش از 50 هزار پرواز در سال بايدنقشه‌هاي صوتي تهيه مي‌کردند و مهلت داشتند تا سال 2008 بايد در طرحهاي تفصيلي خود اين نقشه‌ها را در جهت کاهش آلودگي صوتي استفاده کنند. نقشه‌هاي صوتي مي‌بايست هر 5 سال تکرار ‌شود.