یکشنبه، 30 شهریور ماه 1393 = 21-09 2014
خطر ریزش قدیمی‌ترین مدرسه دخترانه تهران
شهر پر شده از بیلبردهای «بوی ماه مهر» که شهرداری همه جا نصب کرده؛ از این ماه مهر برای قدیمی‌ترین مدرسه دخترانه پایتخت اما بوی خوبی به مشام نمی‌رسد. مدیر مدرسه می‌گوید که اگر بی‌توجهی به کالبد بیمار این مدرسه ادامه پیدا کند، به زودی فرو می‌ریزد. هر چند که «انوشیروان دادگر» یکی از قدیمی‌ترین و به نام‌ترین مدارس دخترانه تهران به شمار می‌رود، اما به نظر می‌رسد که این روزها هیچ مسئولی قرار نیست به داد آن برسد.
خبرگزاری میراث فرهنگی – گروه میراث فرهنگی – بوی ماه مهر می‌آید، زنگ مدارس زده می‌شود؛ اما این زنگ برای مدارس تاریخی تهران بیشتر زنگ خطر است تا شروع کلاس‌های درس؛ مدرسه «نوشیروان جی‌تاتا» اکنون زنگ خطرش به صدا در آمده است. مدرسه‌ای که «اردشیر جی‌شاپوچی» برای اولین بار دم از ضرورت تاسیس آن برای دختران زد.
این مرد در دورانی که برای احداث این مدرسه تلاش می‌کند، یک نامه خصوصی شخصا از بمبئی دریافت می‌کند، مبنی بر اینکه خانم "راتن بانجی بایی(تاتا)" پیشنهاد داده است که مبلغ 100هزار روپیه هندوستان بابت احداث، تهیه تجهیزات دبیرستان دخترانه اهدا کند، به شرط اینکه زمین آن را دولت ایران یا انجمن زرتشتیان تهران واگذار کند. انجمن زرتشتیان تهران در نشست 23 خرداد 1309 خورشیدی از این نامه آگاهی پیدا می‌کند و در هشتمین نشست دوره چهارم انجمن زرتشتیان تهران در 24 شهریور 1312 خورشیدی به آگاهی می‌رسد که 10هزار مترمربع از زمین‌های خیابان شاهپور بیرون دروازه یوسف‌آباد (جای کنونی دبیرستان) توسط ارباب گشتاسب فیروزگر و میرزا اردشیر خریده شد.
جشن نهادن سنگ بنا در روز دوم شهریور 1313 خورشیدی با حضور رییس وزرا و عده‌ای از رجال، محترمین، اعضای کمیته و اعضای انجمن زرتشتیان تهران برپا شد و نوشته سنگ بنا به‌دست محمدعلی فروغی - رییس الوزرا - در زیر پی ساختمان دبیرستان دخترانه انوشیروان دادگر گذاشته می‌شود. بعدها دبیرستان "نوشیروان جی‌تاتا" در فهرست آثار ملی ایران به ثبت می‌رسد.
مهر بی‌شگون
دیوارها ترک خورده‌اند، در طبقه اول بخش‌هایی از سقف طبله کرده، کنار در ورودی چند کلاس درس در طبقه دوم چند حفره بزرگ ایجاد شده، بخشی از سقف کتابخانه قدیمی که در گوشه‌ای از حیاط قرار دارد، فرو ریخته و مسئولان آن را مخروبه اعلام کرده‌اند، این کتابخانه پر از ورق‌پاره‌های کتاب‌های کتابخانه شده است.
مدیر این مدرسه تاریخی می‌گوید: بنای مدرسه شرایط خوبی ندارد، قصد داریم از سازمان میراث فرهنگی و انجمن زرتشتیان دعوت کنیم تا در جلسه‌ای، با بررسی وضعیت مدرسه و برنامه‌ریزی برای ساماندهی آن، اقدامات لازم برای نجات مدرسه انجام شود.
فریبا آبادطلب تا کنون نتوانسته است که این هماهنگی میان مسئولان را انجام دهد، برای همین است که می‌گوید: «اگر برای مرمت و بازسازی مدرسه حمایتی نباشد، بنای اصلی به‌زودی فرو می‌ریزد. همان‌طور که ساختمان کتابخانه از حدود پنج سال پیش به‌دلیل ریزش سقف بدون استفاده مانده است.»
به گفته او، تا کنون از شهرداری برای ساماندهی مدرسه کمک خواستیم اما نتیجه بخش نبود، از آنجاییکه خانواده‌های این دانش آموزان هم از قشرهای ضعیف جامعه هستند ما نمی‌توانیم از آن‌ها کمک بخواهیم.
سیستم‌های گرمایش و سرمایش این مدرسه با مشکلات متعددی رو به روست، مدیر از زمانی که مدرسه دچار آتش‌سوزی شد یاد می‌کند: حدود سال‌های 1368 تا 1372 بخش‌هایی از مدرسه دچار آتش سوزی و این اتفاق باعث شد، بخش‌هایی از مدرسه مانند ستون‌های سالن اجتماعات کاملا تخریب و نابود شود.
حالا آفت موریانه به در و پنجره‌های مدرسه هم زده و معلوم نیست که سم‌پاشی سال گذشته توانسته باشد برای همیشه این موریانه‌ها را از مدرسه بتاراند.
آبادطلب می‌گوید: مهم‌ترین درخواست من از متولیان میراث فرهنگی کشور این است که کسی به عنوان یک کارشناس برای بررسی آسیب‌هایی که تا کنون به مدرسه وارد شده است، انتخاب کنند، کارشناسی که با آثار تاریخی آشنایی کاملی داشته باشد، می‌تواند از هزینه تعمیرات و اقداماتی که باید برای این مدرسه تاریخی انجام شود، یک برآورد مناسب داشته باشد.
او سال 1394 را فرصت مناسبی برای تعمیر مدرسه عنوان می‌کند: با توجه به کم شدن تعداد دانش‌آموزان مدرسه در سال آینده می‌توان این مدرسه را به حالت نیمه‌تعطیل درآورد و آن را برای حفاظت جان دانش‌آموزان تعمیر اساسی کرد.
دبیرستان در احاطه بلندمرتبه‌سازی‌ها
دبیرستان انوشیروان دادگر با اینکه در فهرست میراث فرهنگی ایران به ثبت رسیده و قاعدتا باید تعیین حریم شده باشد و حریم آن از سوی ساختمان‌های اطراف رعایت شود، امروز در احاطه آسمان‌خراش‌هاست که از هر طرف بیرون زده‌اند.
این ساخت و سازها دیگر جانی برای نمای بیرونی دبیرستان که از قضا معماری با ارزشی دارد، نگذاشته است. امروز یکی از شاخص‌ترین معماری مدارس تاریخی در ایران دارد رو به زوال می‌برد.
اسفندیار اختیاری، نماینده زرتشتیان در مجلس شورای اسلامی می‌گوید که هر روز بنای جدیدی بلندمرتبه سازی و نماهای مختلف مدرسه کور می‌شود، متاسفانه ما هم نمی‌توانیم برای جلوگیری از این روند کاری کنیم.
به گفته او، اعتباری هم برای مرمت و ساماندهی این بنای تاریخی نداریم و این کار را باید با کمک دیگر متولیان فرهنگی انجام دهیم.
آیا این زنگ خطر برای مدرسه انوشیروان ادامه پیدا می‌کند؟ یا اینکه سرانجام شورایی تشکیل شده و مدرسه را از خطر ریزش نجات می‌دهد؟ نگرانی هنوز در چشم‌های مدیر مدرسه موج می‌زند.
