مبارزه با «سالک» پول لازم دارد

بیماری سالک در 17 استان کشور شیوع یافته و وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در هفته گذشته دلیل این اتفاق را افزایش تعداد موش‌های منتقل‌کننده سالک عنوان کرده بود که در اثر بیشتر شدن کاشت صیفی‌جات در برخی شهرها و نابسامانی وضعیت نخاله‌های ساختمانی بر تعدادشان افزوده شده است. بیماری سالک که در حال حاضر از افغانستان و پاکستان تا یمن شیوع جدی داشته است، سال‌هاست تابستان به تابستان اهالی مناطق گرمسیری و کویری کشور را تهدید می‌کند. با این همه اگرچه مسوولان مراکز بهداشت برخی استان‌ها از وجود بودجه‌ای مشخص برای مبارزه با این بیماری خبر داده بودند اما به نظر می‌آید مراکز درمانی برای تهیه داروی مبارزه با این بیماری با مشکل مواجه‌اند.
از شهریور پارسال نتوانسته‌ایم داروی استاندارد سالک بخریم
روز گذشته کار‌شناس مسوول بیماری سالک دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌و‌گو با ایلنا گفت: در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از سال گذشته تاکنون برای تامین آمپول گلوکانتیم که داروی اصلی و استاندارد درمان بیماری سالک در کشور است، با مشکل مواجه هستیم.
جواد رمضان‌پور با اشاره به اینکه متاسفانه در سال گذشته برخی از دانشگاه‌های درگیر سالک، از جمله دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، زمان مناسب جهت مداخله و کنترل صحرایی بیماری را از دست دادند، گفت: از آنجایی که اساس اجرای این‌گونه مداخلات و اقدامات، تخصیص اعتبارات کافی، به موقع و مستمر در کنار حمایت و پشتیبانی قاطع مدیران ارشد کشوری و استانی است، بنابراین در صورت استمرار شرایط سال گذشته در خصوص مسایل مالی و مدیریتی بیماری، گسترش سالک طی سال‌جاری و سال‌های آتی در سطح استان‌های آلوده دور از انتظار نخواهد بود.به گفته رمضان‌پور چیزی که در سال گذشته سبب شد‌ بیماری سالک در کشور زیاد جلوه کند، کمبود شدید داروی استاندارد (گلوکانتیم) بود که سال‌های سال از سوی وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی‌ رایگان در اختیار بیماران قرار می‌گرفت.
این کار‌شناس کنترل و مراقبت بیماری سالک استان اصفهان با اشاره به مشکلات متعدد به وجود آمده ناشی از کمبود گلوکانتیم در استان و کشور، افزود: طی دو سال اخیر دارویی با نام مگلوسان به عنوان داروی جایگزین از سوی وزارت بهداشت در اختیار دانشگاه‌ها قرار گرفت که استفاده از آنها برای برخی از بیماران مسایل و مشکلاتی را به همراه داشت و موجب شد تا وزارت بهداشت این دارو را مجددا بررسی کند.
وی درباره تامین دارو برای بیماران سالک، گفت: مشکل داروی سالک که از دو سال قبل به وجود آمد، با ممنوعیت مصرف برخی از شماره سریال‌های آمپول مگلوسان شروع شد. از این رو طبق آخرین دستورالعمل وزارت بهداشت، سریال‌های تایید‌شده این دارو فقط به صورت موضعی برای بیماران قابل استفاده است و تزریق عضلانی آن ممنوع است. اما چون طبق راهنمای کشوری موجود نمی‌توان برای همه بیماران از روش موضعی استفاده کرد، باید داروی مجاز جهت درمان سیستماتیک نیز تامین شود.
این کار‌شناس با‌سابقه سالک عنوان کرد: به دلیل کمبود‌های عنوان شده، معاونت بهداشتی اصفهان برای تامین داروی گلوکانتیم مورد نیاز خود از شهریور‌ماه 1393 تاکنون در حال رایزنی با شرکت‌هایی ذی‌ربط بوده و هست، به طوری که با خیلی از شرکت‌های وارد‌کننده و توزیع‌کننده تماس گرفتیم، اما موفق به خرید نشدیم‌. به دلیل اینکه فاز دسترسی به این دارو مبتنی بر تقاضا، واردات و توزیع است، این پروسه زمانبر است وهمچنین با وجود بحث‌هایی چون مناقصات دارویی در وزارت بهداشت، پروسه دسترسی به دارو کند‌تر شد.وی درباره تاثیر کمبود دارو بر قیمت عرضه آن گفت: متاسفانه این موضوع در بخش آزاد و دلالی بر قیمت دارو تاثیر زیادی داشت. نرخ استاندارد سال گذشته این دارو حدود شش هزار تومان برای هر عدد آمپول بود، اما متاسفانه بیمارانی را شاهد بودیم که اجبارا از بازار آزاد و سیاه دارویی پایتخت آن را با مبالغی چند برابر خرید کردند.وی تاکید کرد: بحث‌ مهمی که در این میان وجود دارد، این است که ممکن است داروهایی که از بازار آزاد به دست بیماران می‌رسد، تاریخ مصرف گذشته یا تقلبی باشد.
رمضان‌پور با اشاره مجدد به اینکه از شهریور 1393 تاکنون نتوانسته‌ایم، گلوکانتیم مورد نیاز استان را خریداری و تامین کنیم گفت: مقداری مگلوسان در اختیار دانشگاه قرار دارد که فقط برای درمان موضعی قابل استفاده است و باید توجه داشت که درمان موضعی شامل همه بیماران نمی‌شود.وی تاکید کرد: سایر دانشگاه‌های درگیر سالک نیز با مشکلاتی همانند اصفهان مواجه هستند و مسوولان وزارت بهداشت از این مسایل اطلاع دارند و قطعا در راستای رفع موانع، مشکلات و کمبودهای موجود و مطرح شده تلاش می‌کنند.
تلاش برای مبارزه با سالک
به گفته وی در بحث درمان سالک، داروهایی توسط برخی دانشگاه‌ها از جمله اصفهان ساخته و تلاش شده تا داروها از حالت تزریقی به صورت ژل و پماد در‌آید. نتایج ارزشمند و موفقیت‌هایی در این باره کسب شده اما تا زمانی که این دارو جهت استفاده انسان به تایید برسد و تولید شود، زمان لازم است و مجبوریم برای بیماران از داروهای استاندارد موجود و قدیمی استفاده کنیم.
رمضان‌پور در ادامه افزود: با تلاش زیاد و گسترده‌ای در سطح استان طی این سال‌ها توانستیم‌ آمار تعداد مبتلایان به سالک اصفهان را از بالای پنج هزار مورد به حدود دو هزار مورد در سال برسانیم. با این وجود نیاز معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به داروی گلوکانتیم چیزی حدود ۸۰ تا ۹۰ هزار آمپول در سال است. در سال گذشته با پیگیری و مکاتبات متعدد انجام شده توانستیم چیزی حدود ۱۲ هزار آمپول گلوکانتیم از وزارت بهداشت دریافت کنیم که در مقایسه با نیاز واقعی ما خیلی کمتر بود و لازم است این مهم در سال‌جاری مورد توجه جدی مدیران محترم کشوری و استانی قرار گیرد.
به گفته وی از مهم‌ترین اقداماتی که تاکنون در این راستا توسط وزارت بهداشت صورت گرفته است، تقسیم کشور به سه منطقه جهت کنترل و مهار بهتر سالک در کشور از سال 1390 است که دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به عنوان سرگروه گروه یک لیشمانیوز کشور مشتمل بر 14 دانشگاه علوم پزشکی و دارای نیمی از آمار سالک کشور مشغول همکاری و فعالیت است.
رمضان‌پور با اشاره به اینکه در اصفهان ما با سالک روستایی که از طریق موش جونده صحرایی منتقل می‌شود، مواجه هستیم، افزود: از این رو این بیماری در فصل و ماه‌های خاصی از سال شیوع دارد و قابل کنترل است یعنی از فروردین تا مهر‌ماه هر سال. در سالک نوع شهری این بیماری در طول سال افراد را درگیر می‌کند و انتقال انسان به انسان وجود دارد. از این رو لازم است مردم در مناطق سالک‌خیز توسط سیستم بهداشتی به موقع و مستمرا حساس شوند. کنترل سالک تنها وظیفه وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی نیست و به نوعی وظیفه همگانی به حساب آمده و نیازمند همکاری خیلی از ارگان‌هاست.
این کار‌شناس بیماری سالک استان تاکید کرد: در بحث بیماری سالک حساس‌سازی به موقع و گسترده خیلی مهم است و هیچ سازمانی مانند صداوسیما، رسانه‌ها و آموزش و پرورش نمی‌تواند این آگاهی‌بخشی را به خوبی انجام دهد.
وی با اشاره به دو نکته‌ای که در کنترل سالک بسیار مهم و ارزشمند است، افزود: یکی اینکه ما با آموزش مناسب و حساس‌سازی به موقع بتوانیم از ابتلا‌ی مردم در معرض خطر، پیشگیری کنیم و دوم اینکه افراد مبتلا شده را با آموزش مناسب در کوتاه‌ترین زمان ممکن (دوهفته پس از گزش) جهت تشخیص و درمان سالک به مراکز ذی‌ربط ارجاع دهیم تا هم از بزرگ شدن زخم و ایجاد اثرات بد‌شکل روی پوست دست و صورت مبتلایان جلوگیری کنیم و هم در زمان کمتر و با طول درمان کوتاه‌تر از بروز مشکلات جسمی‌، روانی و اقتصادی بعدی برای بیمار جلوگیری شود.
نخاله‌های ساختمانی تاثیرگذار در شیوع سالک
سالک از بیماری‌های بومی استان‌های کرمان، اصفهان، شیراز، بوشهر، خوزستان و سیستان و بلوچستان است که با آغاز فصل گرما شیوع می‌یابد. در روزهای گذشته مدیر گروه مبارزه با بیماری‌های مرکز بهداشت استان اصفهان هم نسبت به شیوع این بیماری در اصفهان هشدار داده و به «مهر» گفته بود: زنگ خطر بروز و هشدار بیماری سالک در اصفهان مردادماه به صدا در‌می‌آید زیرا در آن زمان به بعد شاهد هجوم پشه‌ها هستیم.رضا فدایی با بیان اینکه سال‌هاست استان اصفهان با این بیماری درگیر است و به دنبال افزایش ساخت و سازها و نخاله‌های بیمارستانی با موج جدید بیماری سالک مواجه می‌شویم، نخاله‌های بیمارستانی را یکی از عوامل تاثیر‌گذار در بروز بیماری سالک دانست.
مدیر گروه مبارزه با بیماری‌های مرکز بهداشت استان اصفهان خاطرنشان کرد: نمی‌توان پیش‌بینی کرد که با روند بالای ساخت و سازها طی سال‌ها و مساله نخاله‌های بیمارستانی بیماری سالک افزایش می‌یابد یا خیر.
وی با اشاره به اینکه هر ساله شاهد بروز سالک در شهرستان‌های اردستان، برخوار، شاهین‌شهر و نطنز هستیم، گفت: در شهر اصفهان مشکلی نداریم و تنها در روستاها و شهرهای اقماری نزدیک به باتلاق گاوخونی شاهد بروز این بیماری هستیم.فدایی با بیان اینکه در شهرهایی مثل اردستان و برخوار که ساختمان‌سازی پروژه‌ای انجام می‌گیرد، شاهد بروز سالک هستیم، یادآور شد: در شهرهایی که نزدیک به کویر است و همچنین شهرک‌ها که ساخت‌و‌سازها زیاد انجام می‌شود، با این بیماری مواجهیم.
مدیر گروه مبارزه با بیماری‌های مرکز بهداشت استان افزود: مخالف ساخت‌و‌ساز و پروژه‌های ساختمانی نیستم بلکه اگر نخاله‌های ساختمانی زود جمع‌آوری و آسفالت شود که مانع انتشار ریزگردها و گرد و غبار شود و در پروژه‌های ساختمانی تدابیر محافظتی اندیشیده شود، با مشکل سالک مواجه نخواهیم شد.
«سالک» بیماری مشترک بین انسان و دام است. مخزن این بیماری نوعی موش به نام «رمبوموس اپیموس» است و یک نوع پشه با نام «پشه خاکی»‌ انگل سالک را از موش به انسان منتقل می‌کند. این بیماری تهدید‌کننده سلامت و زیبایی برای انسان بوده، تبعات جانی ندارد و تنها بر جا‌ ماندن زخم سالک است که بیماران را آزار می‌دهد.