سه شنبه، 24 آذر ماه 1394 = 15-12 2015
نابودی جنگل‌های بادام زاگرس در خوزستان
فعال محيط زيست خوزستان، علت نابودي جنگل‌هاي زاگرس را تغيير اقليم و طرح‌هاي انتقال آب و تغيير مسير رودخانه‌ها و صنايع آلاينده در استان دانست. کرامت حافظي امروز در گفت‌وگو با فارس، اظهار کرد: کوهستان زاگرس از آذربايجان تا کردستان، ايلام، لرستان شمال خوزستان، فارس و زاگرس بختياري گستردگي دارد و اين پهنه سراسر رحمت از جنگل‌هاي وسيع بادام و بلوط و بيد و گز و گونه‌هاي ديگر مانند جنگل‌ها و بيشه‌هاي خوزستان در حال نابودي است. وي افزود: جنگل‌هاي زاگرس از منظرهاي گوناگون داراي اهميت هستند، جنگل به کمک شاخ و برگ درختان اکسيژن توليد مي‌کنند از سرعت باد مي‌کاهد و با ريشه گياهان، خاک را حفظ مي‌کند و مانع ايجاد فرسايش مي‌شود، به علت آرام بودن هواي داخل جنگل، تبخير بسيار ناچيز بوده و خطر خشک شدن خاک که از شرايط مهم آغاز فرسايش و ايجاد کانون گرد و غبار است، از بين مي‌رود. اين فعال محيط زيست در خوزستان تصريح کرد: حدود 60 درصد از اکسيژن مصرفي به وسيله فضاي سبز تأمين مي‌شود و جنگل‌هاي زاگرس ريه‌هاي کشور ما هستند، از اين رو لطافت هوا و تأمين اکسيژن مورد نياز جانداران از فوايد مهم جنگل‌ها است. حافظي ادامه داد: جنگل با افزايش رطوبت هوا و جذب باران، نفوذ آب در خاک و انجام نقش مادر براي چشمه‌ها و رودخانه‌ها و نيز استفاده درختان از آب‌هاي زيرزميني، نقش مهمي در ساماندهي گردش آب در طبيعت بازي مي‌کند. وي با بيان اينکه جنگل‌ها همچنين از رانش زمين، وقوع بهمن و سيلاب‌هاي مخرب جلوگيري مي‌کنند، اضافه کرد: جنگل‌هاي زاگرس عموما جنگل‌هاي بلوط هستند و اين درختان از خود ماده‌اي به نام فيتونسيد در فضا رها مي‌کنند که براي بسياري باکتري‌ها و قارچ‌ها و حشرات بيماري‌زا کشنده است و به اين علت عقاب‌هاي طلايي زاگرس برگ‌هاي تازه درختان بلوط را در لانه خود مي‌گذارند تا آلودگي‌هاي ناشي از بقاياي گوشتي طعمه‌ها براي جوجه‌هايشان ايجاد بيماري نکند. اين فعال محيط زيست گفت: درختاني مانند گردو، کاج، نراد، بلوط، فندق، سرو کوهي، بيد، افرا، زبان گنجشک و... فيتونسيد توليد مي‌کنند که در عين حال توليد چنين موادي توسط درختان بر روي انسان اثر فرح‌بخش و شادابي دارد. به گفته وي، جلوگيري از سيلاب، کاهش درجه حرارت، باد شکن‌هاي زنده، تعديل آب و هوا همه از عوامل اثر‌بخش جنگل‌هاست.
نابودي جنگل‌هاي بادام زاگرس در خوزستان
حافظي تصريح کرد: جنگل‌هاي بلوط و بادام زاگرس در حال نابودي هستند و تقريبا جنگل‌هاي بادام گرمسير زاگرس در شمال خوزستان کاملا نابود شده‌اند، درختان بادام به علت مصرف زغالشان و چراي بي‌رويه دام‌ها از ميان رفتند، زمين‌خواري‌هاي صنايع نفتي در مناطق نفت‌خيز جنوب غربي زاگرس نيز در نابودي جنگل‌هاي بادام اثر داشته است. اين فعال محيط زيست گفت: درخت بلوط در سال حدود 6 سانتميتر رشد دارد و يک درخت بلوط خوب 200 تا 300 سال عمر دارد و اين اهميت مراقبت از درخت بلوط را مي‌رساند، عوامل متعدد مخرب جنگل‌هاي بلوط زاگرس را تهديد مي‌کنند و تغيير اقليم از شوم‌ترين اين عوامل است. وي بيان کرد: پديده گرد و غبار و ريزگردها با ايجاد اختلال در عمل فتوسنتز درختان بلوط و چرخه طبيعي درختان و حتي اختلال در گرده‌افشاني نخلستان‌ها درختان بلوط زاگرس و نخلستان‌هاي خوزستان را ضعيف کرده، به گونه‌اي که بلوط‌هاي زاگرس با افزايش ريزگردها دچار افزايش آفت قارچ زغالي بلوط و سوسک چوب‌خوار شده‌اند و نخلستان‌هاي خوزستان هم دچار بيماري خشکيدگي خرما شده و محصول آنها از 200 کيلو گرم خرما براي يک نخل به 50 کيلو خرماي بيمار کاهش يافته است.
حافظي با بيان اينکه مهاجرت دارکوب سر قرمز و کاهش سنجاب ايراني، اين باغبانان زاگرس، حيات جنگل‌هاي بلوط را تهديد مي‌کند اضافه کرد: مهاجرت دارکوب سر قرمز به دليل تغيير اقليم و افزايش ريزگردها از زاگرس سبب شده تا سوسک چوب‌خوار به بلوط‌ها حمله‌ور شوند چراکه دشمن طبيعي سوسک چوب‌خوار، دارکوب‌ها هستند. اين فعال محيط زيست در خوزستان ادامه داد: کاهش سنجاب ايراني زاگرس که دانه‌هاي بلوط را در زمستان دفن مي‌کرد باعث مي‌شد بسياري از اين دانه‌ها تبديل به نهال‌هاي بلوط شوند نيز باعث کاهش احيا جنگل‌هاي بلوط شده و جايگزيني براي سنجاب ايراني، اين باغبان طبيعي جنگل‌هاي بلوط نيست.
تهديدهاي ويرانگر تغيير مسير رودخانه با انتقال آب‌ها، صنايع آلاينده زاگرس خوزستان و کارون
وي خاطرنشان کرد: از سال‌ها قبل نابودي شديد جنگل‌هاي زاگرس و جلگه خوزستان که تاثير فراوان بر هم دارند با ورود صنايع نفت و گاز و طرح‌هاي انتقال آب و سدسازي وزارت نيرو دستخوش تغييراتي شده که زمين در طول عمر ميليون‌ها ساله خود اين تغييرات را به خود نديده و روز به روز به نابودي نزديکتر مي‌شود، زمين‌خواري‌ها و نابودي شديد جنگل‌هاي بادام کوه‌هاي بختياري در گرمسير و شمال خوزستان و در شهرهايي مانند مسجدسليمان در دوران کشف نفت آغاز شد و روز به روز شدت گرفت و امروز هم اين سير نابودي شديد با خشکاندن آب هورها و تالاب‌هاي خوزستان براي استخراج نفت در ميادين نفتي مانند آزادگان و در حدود مرزي خوزستان با شدت در حال ادامه است که تاثير مستقيم بر تغيير اقليم زاگرس و خوزستان دارد.
حافظي افزود: از سوي ديگر طرح‌هاي انتقال آب از سرچشمه‌هاي رودهاي زاگرس که شريان‌هاي حياتي اين رشته کوه هستند با انتقال آب‌ها از سرچشمه‌هاي کارون و دز براي انتقال اين آب‌ها به زاينده‌رود توسط وزارت نيرو ادامه دارد. وي بيان کرد: نخستين انتقال آب از سرچشمه‌هاي کارون در سال 32 و از تونل شماره يک کوهرنگ به زاينده‌رود بوده و در سال 66 نيز آب سرچشمه کارون در منطقه کوهرنگ با تونل شماره دو کوهرنگ به زاينده رود انتقال يافت. اين فعال محيط زيست گفت: انتقال آب از سرچشمه‌هاي کارون در کوهرنگ متوقف نشده و هم اکنون سرچشمه عظيم ديگري از کارون در منطقه بيرگان (تونل سوم کوهرنگ) در حال انتقال به زاينده‌رود است و طرح‌هاي مختلف وزارت نيرو که با زمين‌خواري و نابودي منابع طبيعي همراه هستند در حال جريان است. حافظي تصريح کرد: حدود 17 طرح انتقال آب تغيير مسير رود کارون بزرگ (شامل دز، رود دز در شوشتر به کارون مي‌ريزد) در زاگرس يا به بهره‌برداري رسيدند مانند تونل يک و دو کوهرنگ که مسير سرشاخه‌هاي کارون را به سمت زاينده‌رود تغيير دادند و يا در حال بهره‌برداري هستند مانند تونل‌هاي عظيم بهشت‌آباد و بيرگان (تونل سوم کوهرنگ) که حجم بسيار زيادي از آب‌هاي کارون را از مسير طبيعي آن يعني چهارمحال بختياري و خوزستان منحرف کرده و آب‌ها را به کوير مرکزي و اصفهان براي صنايع پر مصرف آب اصفهان مانند آجرپزي، فولاد و پتروشيمي منحرف مي‌کند که اين مهم مشکلات محيط زيستي فراواني در پي خواهد داشت.
تغيير مسير کارون و دز از مسير طبيعي باعث نابودي جنگل‌هاي رودخانه‌اي زاگرس
وي افزود: تغيير مسير رودخانه‌ها از مسير طبيعي باعث نابودي جنگل‌هاي رودخانه اي زاگرس و درختان گز و بيد مي‌شود و حيات انساني و جانداران و گياهان زاگرس بختياري و بيشه‌ها و تالاب‌هاي خوزستان را در پايين دست به خطر مي‌اندازد. حافظي تصريح کرد: بزودي با بهره‌برداري تونل بيرگان شاهد کاهش حدود 300 ميليون متر مکعب آب تونل بيرگان از کارون خواهيم بود که سبب افزايش آلوده‌ترين رود ايران يعني کارون خواهد شد. به گفته اين فعال محيط زيست، اين کاهش آب پاک و زلال بيرگان سبب افزايش غلظت فاضلاب رود کارون تا 60 درصد مي‌شود و اين بحران و بحران شوري سد گتوند سبب نابودي آبزيان و صنعت ماهيگيري کارون خواهد شد به گونه‌اي که اکثر آبزيان کارون به خصوص ماهي «صبور» کارون در معرض نابودي است. وي افزود: آتش‌سوزي‌ها عمدي و غيرعمدي براي زمين‌خواري و يا علل ديگر و نبود وسايل اطفاي حريق هوايي نيز بر علل ناتواني در مهار آتش‌سوزي‌ها جنگل‌هاي زاگرس افزوده است.
چراي بي‌رويه دام‌ها و نقش بزهاي اهلي
در نابودي زاگرس
اين فعال محيط زيست در خوزستان گفت: چراي بي‌رويه دام‌ها و تغيير سبک زندگي ايلات و عشاير کوچ رو به سبک يکجانشيني نيز آثار مخرب است بر اقليم زاگرس صدمه وارد کرده است، نوع دام‌ها نيز بسيار مهم است به عنوان مثال بز رفتار خاصي در چراي علوفه دارد و آن اينکه علوفه و نهال درختان را در هنگام چريدن از خاک خارج مي‌کند و حتي جوانه‌هاي نهال‌هاي بادام کوهي و بلوط را که گوسفندان معمولا نمي‌خورند بزها مي‌خورند، لذا تشويق عشاير به نگهداري بيشتر از گوسفندان و کاهش آمار بزها مي‌تواند موثر باشد.
