رادیو فردا در گزارشی گفت: حملهٔ تازهٔ گروه جیش‌العدل به چند پاسگاه در راسک و چابهار بار دیگر نگاه‌ها را متوجه این گروه کرده که در سال‌های اخیر عملیات متعددی در استان سیستان و بلوچستان اجرا کرده است.

سابقهٔ شکل‌گیری گروه جیش‌العدل به کی و کجا برمی‌گردد، چه کسی آن را رهبری می‌کند و افکار و اهداف‌شان چیست؟

نام این گروه سنی‌مذهب نخستین بار حدود ۱۴ سال پیش مطرح شد. زمانی که عبدالمالک ریگی در سال ۱۳۸۹ اعدام شد، گروه جندالله هم به‌تدریج تضعیف شد و بسیاری از اعضای این گروه هم بازداشت شدند و در نهایت گروه جدیدی به نام جیش‌العدل سر بر آورد و افراد باقی‌ماندهٔ جندالله هم به جیش‌العدل پیوستند.

این گروه از آن زمان تاکنون به صورت مداوم عملیات‌های گسترده‌ای را در سیستان و بلوچستان اجرا کرده است؛ گروهی که علاوه بر ایران و پاکستان، ایالات متحده آمریکا هم آن را تروریستی می‌داند.

این گروه که جمهوری اسلامی آن‌ را «جیش‌الظلم» و یک گروه «تروریستی» می‌داند، خود را «ارتش عدالت و برابری» معرفی می‌کند و مدعی است برای حقوق سنی‌ها به‌ویژه در استان سیستان و بلوچستان در حال فعالیت است.

رهبری و تأسیس این گروه روند پیچیده‌ای داشته است. ابتدا این گروه جدید توسط عبدالرئوف ریگی، برادر عبدالمالک، تأسیس شد اما در ادامه، با بالا گرفتن اختلافات، او ضمن ترک جیش‌العدل گروه دیگری به نام «جیش‌النصر» را راه‌اندازی کرد.

در شهریور سال ۱۳۹۳ رسانه‌های دولتی ایران در خبری گزارش دادند که عبدالرئوف در پی درگیری‌های درون‌گروهی و از سوی اعضای گروه جیش‌العدل کشته شده است؛ خبری که با واکنش این گروه رو‌به‌رو شد و جیش‌العدل در بیانیه‌ای ضمن «شهید» خواندن برادر عبدالمالک ریگی، تأکید کرد این جمهوری اسلامی بوده که او را کشته است. در آن بیانیه گروه جیش‌العدل تأکید کرده بود که اختلافات میان این دو گروه به اندازه‌ای نبوده که کار به کشتن عبدالرئوف برسد.

در برخی رسانه‌ها عبدالرحیم ملازاده با نام مستعار صلاح‌الدین فاروقی به‌عنوان کسی که از سال ۱۳۹۱ رهبری این گروه را برعهده داشته، معرفی شده است. بر اساس اعلام رسانه‌های ایران او متولد شهرستان راسک در جنوب استان سیستان و بلوچستان است و برادرش به اتهام شرکت در «ترور» مولوی مصطفی جنگی زهی، رئيس پایگاه بسیج شهرستان سرباز، بازداشت و اعدام شده است. پس از آن فاروقی به پاکستان گریخته و جیش‌العدل را رهبری کرده است.

اما در آبان ۱۳۹۹ خبرگزاری فارس در گزارشی ملاعمر معروف به عمر شاهوزهی را به‌عنوان رهبر این گروه معرفی کرده بود که در درگیری با نیروهای پاکستان در شهر تربت این کشور کشته شده است. رسانه‌های پاکستانی هم در آن زمان در گزارش مشابهی با انتشار تصاویری خون‌آلود از شاهوزهی او را به‌عنوان رهبر این گروه سنی سلفی معرفی کرده بود.

به نظر می‌رسد در حال حاضر فاروقی رهبری این گروه را برعهده داشته باشد و آن‌طور که رسانه‌ها در ایران نوشته‌اند، این فرد در مناطق مرزی بین ایران و پاکستان مستقر است. اعضای جیش‌العدل فاروقی را «امیر و رهبر بلوچستان» می‌خوانند.

این گروه حکومتِ شیعی ایران را مخالف اسلام می‌داند و از این موضوع هم به‌عنوان توجیهی برای درگیری نظامی با حکومت جمهوری اسلامی استفاده می‌کند. در عین حال ‌خواستار استقلال استان سیستان از ایران و استان بلوچستان از پاکستان هم هست؛ موضوعی که باعث می‌شود هر دو کشور این گروه را تروریستی بدانند.

این نخستین بار نیست که این گروه در عملیات‌های خود حملاتی را به مراکز انتظامی جمهوری اسلامی در استان سیستان و بلوچستان انجام می‌دهد. در آخرین مورد روز ۲۰ دی پارسال اعضای این گروه به پاسگاه جنگل در شهرستان راسک استان سیستان و بلوچستان حمله کردند که دست‌کم یک نفر از نیروهای انتظامی در جریان آن عملیات کشته شد.

آن عملیات در نهایت به تنشی کم‌سابقه در روابط ایران و پاکستان منجر شد.

شامگاه ۲۶ دی ماه سپاه پاسداران در حمله‌ای پهپادی و موشکی به خاک پاکستان اعلام کرد که مقر گروه جیش‌العدل در کشور همسایه را هدف گرفته است؛ اتفاقی بی‌سابقه که خشم مقام‌های اسلام‌آباد را به همراه داشت و پس از احضار سفیر، به حملهٔ موشکی متقابل از سوی این کشور در منطقه‌ای در اطراف سراوان منجر شد.

هرچند پس از آن تبادل موشک، دو طرف بار دیگر روابط عادی خود را از سر گرفتند، اما آن اتفاق تحولی بی‌سابقه در مناسبات میان تهران و اسلام‌آباد تفسیر می‌شود.

پیشتر هم در یکی از عملیات‌های خونین این گروه در آذر ماه سال گذشته ۱۱ تن از نیروهای انتظامی در مقر فرماندهی نیروهای انتظامی در شهر راسک کشته شده بودند.

از زمان شکل‌گیری این گروه در بیش از ۱۰ سال گذشته، جیش‌العدل بیش از ۱۵ حمله و عملیات را در استان سیستان و بلوچستان انجام داده که به کشته شدن دست‌کم ۶۰ نفر از سربازان و نیروهای نظامی و انتظامی جمهوری اسلامی انجامیده است.

این گروه همچنین در مواردی از عملیات‌های خود، با حمله پاسگاه‌های مرزی، تعدادی از سربازان و مرزبانان را گروگان گرفته است.