ستون‌های شهر هخامنشی استخر رها در گودال‌ها

ستون‌ و سرستون‌هاي شهر باستاني استخر فارس در گودال‌هايي بدون هيچ‌گونه حفاظتي رها شده‌اند. کارشناسان ميراث فرهنگي درباره وضعيت نامناسب اين آثار هشدار مي‌دهند. معاون سازمان ميراث فرهنگي فارس اما واژه رهاشدن را براي اين آثار مناسب نمي‌داند و مي‌گويد که اين محوطه مشکلات بسياري دارد اما چه کاري مي‌توان انجام داد؟

خبرگزاري ميراث فرهنگي ـ گروه ميراث فرهنگي ـ آثار به جاي مانده از محوطه باستاني شهر استخر در گودال‌هاي بزرگي بدون هيچ گونه حفاظت و پوششي رها شده‌اند. کارشناسان ميراث فرهنگي هشدار مي‌دهند که اين آثار بايد به وسيله پوشش‌هاي محافظ صيانت شوند. معاون سازمان ميراث فرهنگي فارس اما وضعيت اين محوطه را چندان نامناسب نمي‌داند و معتقد است که اين آثار به حال خود رها نشده‌اند.

اين در حالي‌است که محوطه باستاني شهر استخر در هفت کيلومتري شمال تخت جمشيد و دو و نيم کيلومتري جنوب غربي نقش رستم قرار دارد، اکنون وضعيت مناسبي ندارد و ستون‌ها و سر ستون‌هاي ديرينه آن هر کدام در گوشه‌اي افتاده‌اند.

جمشيد صداقت کيش، نويسنده کتاب «شهر استخر و سه گنبدان» هم بهCHN گفت: «براي جلوگيري از آسيب رسيدن به آثار به جاي مانده در شهر تاريخي استخر بايد محوطه‌اي در اين شهر تاريخي ايجاد شود تا آثار بر اثر باران و برف و نور خورشيد دچار فرسايش نشوند.»

با اين وجود، شهر استخر با بيش از 90 هکتار وسعت که يکي از بزرگ‌ترين محوطه‌هاي باستاني ايران به شمار مي‌رود، نه تنها هيچ‌گونه پوشش حفاظتي ندارد، بلکه در معرض باد و باران هر روز فرسوده‌تر مي‌شود.

«عبدالرضا نصيري»، معاون سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري فارس درباره وضعيت کنوني شهر استخر به CHN مي‌گويد: «ما محوطه‌هاي باستاني و تاريخي متعددي داريم که متاسفانه مشکلات بسياري هم دارند، در حال حاضر تنها چيزي که راجع به محوطه‌ها بايد انجام دهيم، حفاظت از خود محوطه‌هاست.»

با اين حال نصيري توضيح بيشتري در مورد چگونگي حفاظت محوطه‌ها نمي‌دهد و در ادامه مي‌گويد: «اشياي متعلق به محوطه اگر از خود محوطه بيرون نرود، خيلي بهتر است، ولي اگر حساسيت داشته باشند، ما بايد اين آثار را به موزه منتقل کنيم و اگر هم حساسيت نداشته باشند، بايد برنامه‌اي براي حفاظت از آن‌ها طراحي کنيم.»

او در پاسخ به اين پرسش که آيا ستون‌ها و سرستون‌هاي شهر تاريخي استخر که در چند گودال به حال خود رها شده‌اند، دچار فرسايش و نابودي نمي شوند، توضيح مي‌دهد: «چرا مي‌شوند اما من واژه رهاشدن را براي اين آثار خيلي مناسب نمي‌دانم.»

معاون سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري فارس مي‌گويد: «خبرنگاران فقط از اين مناطق بازديد مي‌کنند تا مشکلي پيدا کنند، اما مسئولان مربوطه علاوه بر اينکه بازديد مي‌کنند، برنامه‌هاي ديگر را هم پيش مي‌برند و اين دو مسئله با هم قابل مقايسه نيست.»

نصيري مي‌گويد: «من اگر وظيفه‌ام اين بود که در محوطه‌ها و بناها دور بزنم و اشکالاتي را که وجود دارد را مطرح کنم، شايد صد تا دويست برابر آن چيزي که اکنون خبرنگاران مي‌گويند، مي‌توانستم مشکل پيدا کنم.»

اين مقام سازمان ميراث فرهنگي درباره دليل کاوش نشدن شهر تاريخي استخر نيز مي‌گويد: «ما تا زماني که مطمئن نباشيم چيزي را که از زير خاک بيرون مي‌آوريم، بتوانيم حفاظت کنيم اصلا برنامه کاوش براي اين اثر نداريم و موافق هم نيستيم.»

«مسعو منيعاتي»، دبير انجمن دوستداران ميراث فرهنگي فارس هم در گفت‌وگو با CHN، آثار تاريخي شهر استخر را در معرض يک «خطر بزرگ» مي‌داند.

به گفته او، باران‌هاي اسيدي که بر اثر سوزاندن پسماند مزارع و آلودگي پتروشيمي شيراز ايجاد مي‌شود، آثار باستاني شهر تاريخي استخر را در معرض فرسايش قرار داده است.

هرچند که برخي ديگر از دوستداران ميراث فرهنگي و کارشناسان معتقدند که اين محوطه به دليل اينکه دشت بزرگي است و باد و باران در آن جريان دارد، نمي‌تواند، باران‌هاي اسيدي توليد کند اما دبير انجمن دوستداران ميراث فرهنگي فارس مي‌گويد که نقش رستم و تخت جمشيد نيز به دليل اين باران‌هاي اسيدي دچار آسيب شده‌اند.

منيعاتي همچنين با ابراز نگراني از احتمال تعرض به حريم شهر تاريخي استخر ادامه‌ مي‌دهد: «حدود 25 سال پيش در حريم شهر تاريخي استخر، کارخانه‌هايي احداث شده و در حال حاضر نيز ساختمان‌هاي کوچکي احداث شده که بايد مراقب بود اين ساختمان‌سازي گسترش پيدا نکنند و حريم شهر استخر را مورد تعرض قرار ندهند.»

به نظر مي‌رسد که اکنون شهر استخر به عنوان شهري که در دورانساسانيان در اوج آباداني و قدرت استخر بوده و در اين دوران آتشکده آناهيتا دراين شهر قرار داشته است، اکنون در حاشيه قرار گرفته و برنامه‌اي براي صيانت از آن وجود ندارد.

شهر استخر داراي پيشينه چند هزار ساله است. با توجه به سفال‌هاي منقوشي که ا‌‌‌ز کاوش‌هاي چند دهه پيش اين محوطه به دست آمده است، ديرينگي اين محوطه را به اوايل هزاره چهارم قبل از ميلاد نسبت داده‌اند. ستون‌ها و تخته سنگ‌هاي تراش خورده اين شهر تاريخي نيز نشان از شيوه حجاري دوره هخامنشي دارد.