آفريقايی‌ها در ليست جديد خريداران نفتی ايران

اعتماد: با گذشت دو روز از اعلام رسمي توقف صادرات نفت ايران به اتحاديه اروپا و تحريم‌هاي جديد نفتي عليه ايران، مدير امور بين‌المللي شركت ملي نفت ايران از انعقاد قراردادهاي جديد نفتي خبر مي‌دهد. سيدمحسن قمصري از مذاكرات گسترده‌يي با شركت‌هاي جديد متقاضي براي صادرات نفت خام خبر داد و افزود: در شرايط فعلي با وجود توقف صادرات نفت به اروپا، اما قراردادهاي جديد با ساير كشورهاي متقاضي امضا شده است. هرچند وي آنچنان به جزييات اين توافقات اشاره نكرده است و تنها چند كشور حوزه آسيايي و كنيا را به عنوان كشور افريقايي خريدار نفت ايران معرفي كرده است، اين موضوع نشان مي‌دهد اخبارهاي مختلف درباره انحصار خريد نفت ايران در آفريقا صحت دارد و از اين پس به جاي خريداران اروپايي بايد به آفريقايي‌ها نفت بفروشيم. در اين رابطه وي با بيان اينكه همزمان با توقف صادرات نفت ايران به كشورهاي عضو اتحاديه اروپا بازاريابي‌هاي جديدي در دستور كار شركت ملي نفت ايران قرار گرفته است، گفت: يكي از بازارهاي جديد براي صادرات نفت ايران كشورهاي آفريقايي هستند. مدير امور بين‌المللي شركت ملي نفت ايران همچنين از آغاز مذاكرات گسترده با شركت‌هاي جديد متقاضي براي صادرات نفت خام خبر داد و افزود: در شرايط فعلي با وجود توقف صادرات نفت به اروپا اما قراردادهاي جديد با ساير كشورهاي متقاضي امضا شده است و حتي مذاكرات و توافق‌هاي انجام‌شده با كنيا براي صادرات نفت خام، تاييد شده و به زودي جزييات بيشتري از قراردادهاي جديد صادرات نفت ايران به كشورهاي جديد اعلام مي‌شود. همزمان با اجراي طرح تحريم نفت ايران توسط 27 كشور اروپايي، ايران قرارداد جديد براي صادرات روزانه 80 هزار بشكه نفت خام با كنيا امضا كرده است. در همين حال پاتريك نيوك، دبير وزارت نفت كنيا، درباره جزييات اين قرارداد نفتي به رويترز گفته است: دولت‌هاي دو كشور ماه گذشته اين يادداشت تفاهم را امضا كردند. حجم نفتي كه بر اين اساس قرار است به كنيا صادر شود، 4 ميليون تن در سال، معادل 30 ميليون بشكه در سال يا 80 هزار بشكه در روز اعلام شده است. در سال‌هاي اخير رسانه‌ها بر اين موضوع تاكيد داشته‌اند كه كنيا يكي از متحدان امريكا براي مقابله با گروه تروريستي القاعده در شرق آفريقاست. اين در حالي است كه اخيرا وزيران نفت و انرژي زيمبابوه و تاجيكستان از آغاز مذاكراتي براي واردات نفت خام از شركت ملي نفت ايران خبر داده بودند. تا پيش از افزايش تحريم‌هاي غيرقانوني برخي از قدرت‌هاي غربي عليه صنعت نفت كشور، آفريقاي جنوبي تنها بازار سنتي ايران براي صادرات نفت خام در قاره آفريقا بوده است. از سوي ديگر اخيرا شركت ملي نفت ايران اعلام كرده است: در صورت دريافت تضامين لازم و مشخص شدن مقصد صادرات، امكان امضاي قراردادهاي فروش نفت به شركت‌هاي واسطه‌يي وجود دارد. اما كاهش صادرات نفت ايران در حالي صورت مي‌گيرد كه بنا بر گزارش رويترز، نهاد مالي مورگان استانلي امريكا اعلام كرده است كاهش صادرات نفت ايران باعث شده قيمت جهاني نفت 15 درصد گران شود. با اين حال از همان ابتدا هر روز خبر جديدي از اظهارات مسوولان براي جايگزيني كشور فروشنده نفت به جاي ايران مطرح مي‌شد، البته در اين ميان برخي كشورها نيز همچنان به خريد نفت ايران ادامه مي‌دادند تا بتوانند شرايط جايگزيني نفتي به جاي ايران را فراهم كنند. در اين ميان ظاهرا و به استناد آمارهاي اعلام شده از سوي كشورهاي مختلف، عربستان، عراق، ليبي و روسيه از همان ابتدا جزو كشورهايي بودند كه كمر به همت بسته‌اند تا نفت خود را جايگزين نفت ايران كنند، حال اينكه اكثر كارشناسان نفتي معتقدند كشورهاي خريدار نفت ايران به دليل انطباق پالايشگاه‌هايشان با نفت ايران، نمي‌توانند در فرصت مشخص‌شده از نظر فني شرايطي را فراهم كنند تا پالايشگاه‌هاي خود را با نفتي غير از نفت ايران تطبيق دهند.

در همين راستا سريلانكا در همان زمان اعلام تحريم‌ها يعني بهمن‌ماه اعلام كرده است كه قصد دارد با متوقف كردن واردات نفت از ايران، نفت مورد نياز خود را از عراق و عربستان تامين كند. مهم‌تر از سريلانكا از نظر ميزان فروش نفت بايد به كره جنوبي اشاره كرد كه عراق اين اطمينان را به كره جنوبي داده است كه در صورتي كه محدوديت‌هاي صادراتي درباره فروش نفت ايران، كره جنوبي را دچار اشكال كند، با توجه به كيفيت ويژه نفت ايران، عراق به سرعت حاضر خواهد بود جاي نفت خالي ايران را پر كند. اين در حالي است كه از نظر كيفيت، براي نفت صادراتي ايران يك جانشين وجود دارد كه جزو كشورهاي اوپك نيست، بلكه نفت اورال روسيه است كه روس‌ها با آرامش و كم سر و صدا دارند آن را جايگزين نفت ايران براي پالايشگاه‌هاي اروپا مي‌كنند. در عين حال در حالي كه مقامات عربستان همواره از عدم جايگزيني خود در فروش نفت به خريداران هميشگي نفت ايران صحبت مي‌كنند اما عملكرد واقعي آنها نشان مي‌دهد كه مقام است عربستان از جولاي 2011 تاكنون سه بار با مقامات چيني درباره كم كردن نگراني آنها درباره محدوديت‌هاي واردات نفت از سوي ايران در تماس بوده‌اند و سعي كرده‌اند خود را به عنوان جايگزين مناسب نفت ايران نشان دهند اما باز هم بنا به اعتقاد كارشناسان، كشورهاي خريدار نفت ايران نمي‌توانند در اين مهلت كوتاه پالايشگاه‌ها و تجهيزات نفتي خود را كه بر پايه نفت سنگين ايران پايه‌ريزي شده است، بر پايه نفت جديد تغيير دهند. در همين راستا البته پالايشگاه توپراش، تركيه جهت تامين امنيت عرضه نفت خام خود به دنبال منابع جايگزين نفت خام ايران از كشورهاي عربستان، عراق و احتمالا روسيه و با حجم كمتر از ليبي است، به گونه‌يي كه به گفته سخنگوي توپراش، اين اقدام به دنبال تصميم كاهش واردات نفت خام ايران به ميزان 20 درصد صورت‌گرفته است. ميزان كاهش در نظر گرفته شده براي واردات نفت خام ايران در مجموع صددرصد واردات نفت خام تركيه را شامل مي‌شود. البته تركيه نيمي از نفت خام مورد نياز خود را از ايران وارد مي‌كند و نفت خام‌ كشورهاي عربستان، عراق و احتمالا روسيه گزينه‌هاي مطلوب براي جايگزين شدن نفت خام ايران هستند. در عين حال برخي آمارها حكايت از جايگزيني كشورهاي آفريقايي به جاي نفت ايران دارد. به گونه‌يي كه منابع ثبت‌شده از تجارت و حمل‌ونقل مي‌گويند كشورهاي آسيايي يك‌چهارم خريد نفتي خود را از ايران كاهش داده و در مقابل، هند و چين خريد نفتي خود را از كشورهاي آفريقايي بالابرده‌اند. امريكاي شمالي، آسيا و اروپا براي كسب بازار نفت آفريقا رقابت سختي دارند. از ويژگي‌هاي نفت اين منطقه كيفيت بالاي آن است كه سولفور كمي در آن پيدا مي‌شود. برخي كارشناسان مدعي‌اند نفت اين منطقه براي كشورهايي كه به دنبال جايگزيني براي نفت ايران مي‌گردند، مي‌تواند مناسب باشد. مهم‌ترين كشورهاي صادر‌كننده نفت در اين منطقه، نيجريه، آنگولا و كشورهاي غرب آفريقا هستند. كارشناسان مي‌گويند در هفته‌هاي آتي احتمال افزايش توليد نفت در اين منطقه وجود دارد. منابع نزديك به چين مي‌گويند اين كشور از آنگولا براي ماه فوريه، 20 درصد افزايش خريد نسبت به دسامبر سال 2011 داشته است.

به اين جهت ظاهرا تنها كشورهايي كه از نظر فني، بنا به گفته كارشناسان نفتي، قابليت جايگزيني با نفت ايران را دارند، كشورهاي آفريقايي هستند و به اين جهت هم قمصري از اين جايگزيني‌ها خبر داده است. با اين حال تلاش كشورهاي همسايه ايران براي جايگزيني نفت ايران همچنان ادامه دارد به گونه‌يي كه اين‌بار رييس‌جمهور كره جنوبي به جاي سفر به عربستان و عراق به سمت قطر رفته و با مقامات اين كشور به مذاكره پرداخته است، البته وي پيش از اين با مقامات عربستان پاي ميز مذاكره نشسته بود.

چين، هندوستان و ژاپن، سه واردكننده ديگر نفت ايران نيز كم و بيش تحت فشارند تا از خريد نفت ايران خودداري كنند هر چند امريكا چراغ‌سبزهاي لازم براي خريد نفت ايران را داده است. پكن ميزان واردات اين كالا از ايران را نسبت به سال قبل، نه به دليل تحريم بلكه به دليل محدوديت ناشي از قراردادها، به ميزان زيادي كم كرده است. كره جنوبي، پنجمين كشور بزرگ واردكننده نفت جهان، 87 درصد نفت مورد نياز خود را از خاورميانه تامين مي‌كند كه 9 درصد آن از ايران است.