حوزه علميه قم: وجود جن‌های عذاب‌کننده صحت دارد

روزنامه ابتکار: استاد علوم عقلي و عرفاني حوزه علميه قم، عبارت «يکي از مطالبي که راجع به شياطين جنّ بيان کرده‌اند، اين است که آن‌ها مي‌سوزند، امّا خودشان عاملان عذاب در جهنم هستند» را نقد کرد.
به گزارش فارس,آيت‌الله حسن رمضاني از استادان علوم عقلي و عرفاني حوزه علميه قم در پاسخ به اين سؤال که «آيا وجود جن‌هاي عذاب‌کننده در جهنم صحت دارد؟» و آيا عبارت يکي از علما مبني بر اين که «شياطين جن مي‌سوزند، امّا خودشان عاملان عذاب در جهنم هستند» صحيح است، اظهار داشت: ترديدي نيست که جن‌ها مثل انسان‌ها مکلف هستند و وقتي پاي تکليف به ميان مي‌آيد اطاعت و عصيان به وجود مي‌آيد و وقتي اطاعت و عصيان در کار باشد بهشت و جهنمي هست و بايد دانست که جن‌هاي معصيت کار مانند انسان‌هاي معصيت کار در جهنم خواهند بود.
بيان احتمال اول: وي افزود: اما اينکه جن‌ها يا برخي از جن‌ها، عامل عذاب در جهنم هستند مطلبي است که بايد در آن تأمل داشت. مثلا درباره انسان داريم که عالمان سوء يا برخي ديگر از گناهکاران در جهنم که هستند تعفن آنها ساير اهل آتش را آزار مي‌دهد. به اين مبنا و بر اين اساس اگر خواسته باشيم بگوييم در جهنم افرادي از جن‌ها هستند که مي‌سوزند و در عين حال مايه عذاب ديگران هستند، ايرادي ندارد.
بيان احتمال دوم : رمضاني در ادامه بيان داشت: اگر مراد از اينکه آنها مي‌سوزند و عامل عذاب ديگران هستند مثل شيطان است که خودش مي‌سوزد و تابعانش هم - به خاطر تبعيت از او - مي‌سوزند، اين هم امکان دارد و صحيح است. به قول آيه شريفه قرآن کريم: «لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَْ وَ مِمَّنْ تَبِعََ مِنْهُمْ أَجْمَعينَ؛ که جهنّم را از تو و هر کدام از آنان که از تو پيروى کند، پر خواهم کرد!» (ص /85) وي افزود: همچنين قرآن درباره شيطان و کساني که تبعيت از او مي‌کنند مي‌فرمايد: «َمَثَلِ الشَّيطَانِ إِذْ قَالَ لِلْانسَانِ اکْفُرْ فَلَمَّا َفَرَ قَالَ إِنىّ‏ِ بَرِى‏ءٌ مِّنکَ إِنىّ‏ِ أَخَافُ اللَّهَ رَبَّ الْعَلَمِينَ، فَکاَنَ عَاقِبَتهَمَا أَنهَّمَا فىِ النَّارِ خَالِدَينِ فِيهَا وَ ذَالَِ جَزَؤُاْ الظَّلِمِينَ؛ کار آنها همچون شيطان است که به انسان گفت: «کافر شو» امّا هنگامى که کافر شد، گفت: «من از تو بيزارم، من از خداوندى که پروردگار عالميان است بيم دارم!، سرانجام کارشان اين شد که هر دو در آتش دوزخ خواهند بود، جاودانه در آن مى‏‌مانند و اين است کيفر ستمکاران! (حشر / 16 و 17) آيت‌الله رمضاني در جمع‌بندي اين احتمال گفت: پس اگر مراد اين باشد که خودش خواهد سوخت و باعث مي‌شود ديگران هم وارد آتش شوند و بسوزند و به اين معنا عامل سوختن آنها مي‌شود، اين هم صحيح است.
بيان احتمال سوم: استاد علوم عقلي و عرفاني حوزه علميه قم در بيان احتمال ديگر از اين عبارت گفت: اگر مراد اين است که اينها مي‌سوزند و اما خودشان ملک موکل يا مسئول موکل بر تعذيب هم هستند يعني خداوند متعال به اينها ماموريت داده باشد که ديگران را هم عذاب بکنند مثل فرشتگان موکل بر جهنم که در آتش هستند و عوامل اجرايي دستورات حق تعالي راجع به تعذيب کفار و مشرکان و... هستند. به اين معنا اگر باشد، پذيرش آن مشکل خواهد بود.
بيان احتمال چهارم : وي با بيان اينکه اگر عبارت چنين باشد که «آنها نمي‌سوزند اما خودشان عامل عذاب در جهنم هستند» معناي بهتري دارد، گفت: اگر «مي‌سوزند» را به «نمي‌سوزند» تغيير دهيم اين عبارت در صورتي که جن را به معناي هر موجود «مخفي از چشم» بگيريم و بر فرشتگان و عاملان عذاب تطبيق کنيم، درست مي‌شود. شاگرد برجسته علامه حسن‌زاده آملي در توضيح اين معنا از جن گفت: در اين معنا، جن به معناي موجود مخفي از حواس است که خودش در جهنم نمي‌سوزد و عامل تعذيب هست. چون فرشتگاني که در جهنم، عامل عذاب هستند خودشان نمي‌سوزند. در اينجا به اين فرشتگان، جن بگوييم ايرادي ندارد چون جن در اين بيان، به هر موجود مخفي از چشم از جمله فرشته اطلاق مي‌شود.