آمریکا، کشوری که بعد از ایران بیشترین ایرانی را دارد

قشر تحصیلکرده ایرانی در سال‌های اخیر به دلایل گوناگون ایران به قصد زندگی در کشورهای مختلف جهان ترک کرده‌اند. این پدیده آنچنان رواج داشته است که در چند سال گذشته صندوق بین‌المللی پول، ایران را از نظر مهاجرت نخبگان در رتبه نخست قرار داد.

آمارهای سازمان ثبت احوال نشان می‌دهد چهار تا پنج میلیون مهاجر ایرانی در 22 کشور جهان سکونت دارند که سهم آمریکا یک میلیون و 400هزار مهاجر ایرانی است. بیش از یک چهارم ایرانی تبارهای آمریکا دارای مدارک فوق‌لیسانس و دکترا هستند. امارات متحده عربی با 800هزار ایرانی در رده دوم و کشورهای انگلستان و کانادا هرکدام با 410 هزار، آلمان با 200هزار، فرانسه با 155 هزار و سوئد با 110هزار ایرانی از لحاظ سکونت ایرانیان در کشورهای خارجی در رده‌های بعدی قرار دارند.
خروج نخبگان
فرار مغزها اولین باری نیست که از سوی جامعه‌شناسان و کارشناسان فرهنگی مطرح می‌شود این موضوع در دهه‌های پیش هم در کشور وجود داشته است، اما در سال‌های اخیر روند خروج جوانان به ویژه دانشجویان به‌گونه‌ای بوده است که بسیاری از افراد نسبت به خروج جوانان از کشور واکنش نشان داده‌اند. همچنین آمارهای موجود از افزایش خروج از کشور نخبگان ایرانی حکایت دارد؛ این در حالی است که محمود احمدی‌نژاد بارها و بارها در واکنش به منتقدان افزایش روزافزون «فرار مغزها»، تعبیر فرار مغزها از ایران را تعبیری «غلط» دانسته و گفته است: «ما فرار مغز نداریم زیرا می‌بینیم بسیاری از ارزش‌های فرهنگی ملت‌های شرق آسیا حاصل سفر ایرانی‌هاست. ایرانیان هرجا باشند منشاء خیر و برکت و پیشرفت هستند» با این حال براساس پژوهش علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ایران، روند خروج جوانان ایرانی برای ادامه تحصیل به خارج از کشور افزایش یافته است. براساس آمارهای این پژوهشگاه 25درصد از مجموع تحصیلکردهای ایران درکشورهای توسعه یافته زندگی می‌کنند که نزدیک به 40درصد از این مهاجران را زنان نشکیل می‌دهد، پنج هزار و 626جوان ایرانی در دانشگاه‌های این کشورها ثبت‌نام کرده‌اند که نسبت به سال قبل 19درصد افزایش داشته است.» آمارهای مرکز علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ایران همچنین نشان می‌دهد در 80روز نخست سال 91 بیش از هزار جوان ایرانی برای ادامه تحصیل به خارج از کشور رفته‌اند که بیشتر 22 ساله هستند وبا هزینه شخصی دست به مهاجرت زده‌اند. همچنین به گزارش صندوق بین‌المللی پول در سال 2009 ایران بین 91 کشور توسعه یافته رتبه نخست را در مهاجرت نخبگان به دست آورده است. براساس همین گزارش سالانه150 تا 180 هزار ایرانی تحصیلکرده برای خروج از کشور اقدام می‌کنند. همچنین براساس آمار ارائه شده از سوی مجلس شورای اسلامی تا سال 1389، 60هزار نخبه ایرانی از کشور مهاجرت کرده‌اند که اغلب از نخبگان المپیادهای علمی و ترازهای برتر دانشگاه‌ها بوده‌اند.
در چند سال گذشته صندوق بین‌المللی پول، ایران را از نظر مهاجرت نخبگان در رتبه نخست قرار داد، همچنان اخباری منتشر شده است که براساس آن بسیاری از فرزندان مسئولان ارشد کشور هم که برای ادامه تحصیل به خارج از ایران رفته‌اند. علاقه‌ای به بازگشت ندارند. سایت «جوان آنلاین» گزارش کرده که سه هزار نفر از فرزندان مقامات ایرانی که در کشورهای خارجی مشغول به تحصیل هستند حاضر به بازگشت به ایران نیستند. این سایت نوشته است از حدود سه سال پیش، مجلس، وزارت علوم و امور خارجی تلاش‌هایی را برای بازگرداندن فرزندان مسئولان آغاز کرده‌اند، البته تلاش‌های آنها تاکنون بی‌نتیجه بوده است. بسیاری از کارشناسان اجتماعی و فرهنگی معتقدند که مهاجرت نخبگان و همچنین عدم بازگشت بسیاری از جوانان به کشور به علت شرایط نامناسب اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشور است که دولت به ویژه در چند سال اخیر، برای حل این مسائل برنامه‌های راهبردی نداشته است.