با حجت الاسلام والمسلمین حجت گنابادی نژاد در ظهر یک روز سرد زمستانی در اتاق کارش به گفت‌وگو نشستیم. اتاق کاری که اسمش «قرارگاه» بود و این اسم بیشتر از هر چیزی ذهن را درگیر می کرد و آدم را یاد قرارگاه‌های دوران دفاع مقدس می‌انداخت، بخصوص که عکسهای چند تن از سرداران شهید جنگ، که بر دیوار این قرارگاه نصب شده بود.

با بخشنامه نمی‌توان کاری کرد
او در این گفت وگو در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان نیازهای روز جامعه مانند موضوع مهم ازدواج را دستمایه وقف قرار داد؛ می‌گوید: وقف یکی از زمینه های ایجاد تمدن نوین اسلامی است که برای گسترش و نهادینه کردن آن نیازمند بخشنامه و ابلاغیه نیستیم، زیرا وقف با باورها و اعتقادات عمیق دینی مردم ما گره خورده است و این مقوله‌ها را نمی‌توان بخشنامه‌ای و انشایی به جامعه تزریق کرد، بلکه جهت گیری کلی جامعه باید به این سمت و سو حرکت کند لذا اگر جهت گیری ارزشی جامعه موضوع دیگری باشد، نمی‌توان چندان امید داشت که موضوع مورد نظر ما در جامعه نهادینه شود.

نیازمند دو تدبیر مهم هستیم
گنابادی نژاد بر دو راهکار مهم و اساسی در گسترش فرهنگ وقف و ایجاد موقوفه‌های متناسب با نیاز جامعه، تاکید می‌کند و می‌افزاید: این دو راهکار باید پا به پای هم و هم راستای یکدیگر حرکت کنند، راهکار اول این است که اعتماد مردم نسبت به حفظ و صیانت از حقوق موقوفات موجود باید جلب شود، ما به این اعتمادسازی سخت نیازمند هستیم. اگر بین مردم و نهادهای متولی وقف اعتماد عمیق و کافی وجود داشته باشد، موقوفه‌های جدید هم شکل می‌گیرد که من حس می‌کنم در زمینه اعتمادسازی، کارهای جدی در سازمان اوقاف صورت گرفته و این اعتماد هم اکنون وجود دارد و شاهد من هم، افزایش آمار موقوفات است.

گفتمان سازی لازم است
وی تدبیر دوم برای توسعه وقف و ایجاد وقفهای متناسب با نیازهای روز را اطلاع رسانی و فرهنگ سازی عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: مقام معظم رهبری فردی بی نظیر در زمینه فرهنگ سازی و الگوسازی هستند به عنوان مثال ایشان در منزل یکی از شهدای هسته‌ای فرمودند:« آن قدر بحث هسته‌ای و جهاد علمی در ذهن جوان‌های ما جدی شده که پس از شهادت چند تن از این شهدا شمار زیادی از جوان‌ها، رشته فیزیک هسته‌ای را برای تحصیل انتخاب کرده‌اند. دلیل این اتفاق این است که معظم له از سالهای قبل بحث جنبش نرم افزاری و علمی را مطرح کردند و حمایت جدی از نخبگان را داشتند، یعنی در این زمینه گفتمان سازی کردند که این گفتمان، در ادامه الگوسازی شد و حالا ما در این نقطه ایستاده‌ایم. برای گسترش و توسعه وقف هم ما به گفتمان سازی نیاز داریم.
اطلاع رسانی و آگاهی دادن به جامعه در راستای همین الگوسازی است. امام خمینی (ره) هم در اوایل انقلاب فرمودند: اگر تبلیغات دولت رایج شود خواهید دید از قبل وقف و نذورات و وصیت ، شاید بتوان نیمی از کشور را اداره کرد.
یعنی من اکنون درباره مقوله‌ای حرف می‌زنم که اگر مدیریت صحیحی درباره آن صورت گیرد می‌توان نیمی از کشور را با آن اداره کرد، اما باید گفت در این زمینه اطلاع رسانی گسترده‌ای صورت نگرفته و نمی‌توان چنین ادعا کرد که مردم ما درباره وقف اطلاعات لازم را دارند و تازمانی که این اتفاق نیفتد، نمی‌توان انتظار مطلوب داشت.

اقدامهای انجام شده
مدیر کل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی در پاسخ به این پرسش که در راستای ترغیب افراد برای وقف در زمینه موضوعات مورد نیاز جامع چه کارهایی تاکنون انجام شده است، تصریح می‌کرد: ما در اوقاف استان دفتر راهنما و مشاوره وقف را راه اندازی کرده‌ایم که دو روحانی آگاه در آن مشغول فعالیت هستند. این دفتر فهرستی از اولویتها و نیازهای روز جامعه را در اختیار دارد که وقتی واقفان مراجعه می‌کنند پیشنهادها و مشاوره‌های خود را به آنها ارایه می‌کنند تا واقفان بتوانند متناسب با نیازهای روز وقف کنند.
از سوی دیگر ما طی دو نوبت مکاتباتی با دستگاه‌های مرتبط با خدمات اجتماعی مانند شهرداری، تربیت بدنی و ... انجام داده‌ایم تا اولویتهای خود را در قالب پروژه و نه طرح؛ به ما ارایه کنند تا آنها را در اختیار واقفان قرار دهیم که برخی نهادها همکاری‌های خوبی داشته‌اند و برخی هم نه. با متولیان امر خانواده و ازدواج هم ارتباط و تعامل داریم. ضمن اینکه در معاونت پیشگیری قوه قضاییه، بنیاد صیانت از خانواده تشکیل شده که مجمع خیرین هم آنجا مستقر و این مقوله‌ها را پیگیری می‌کند.
البته من تأکید می‌کنم نهادهای متولی امر خانواده باید نیازها را شناسایی کرده و در قالب پروژه به اوقاف ارایه کنند تا در اختیار خیران قرار دهیم.

مبانی شرعی و فقهی
این مدرس حوزه علمیه در زمینه مبانی شرعی وفقهی ایجاد موقوفه در زمینه‌های مورد نیاز جامعه از جمله ازدواج می‌گوید: حدیث مشهوری از رسول ا... (ص) وجود دارد که هر کس شب را صبح کند در حالی که اهتمامی به امور مسلمانان ندارد، او مسلمان نیست؛ از این حدیث نبوی می‌توان دریافت که برآوردن نیازهای مسلمانان در هر زمانی وظیفه همه است.
و کسانی که توانمندی‌های بیشتری دارند باید بیشتر در این زمینه اهتمام بورزند. ضمن اینکه هر انسان عاقلی باید کاری انجام دهد که تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد. در تاریخ وقف می‌بینیم در عصر صفویه بیشتر وقفها برای امور علمی و آموزشی بوده چون مردم دیدند برای نخستین بار حکومت شیعی تأسیس شده و نیاز است مراکز علمی و دینی شیعه تقویت شود، پس موقوفه‌های خود را در این زمینه قرار دادند. در عصر قاجاریه و پهلوی به طور عجیبی موقوفه‌ها در زمینه عزاداری گسترش یافت، زیرا حکومت با عزاداری‌ها مخالفت می‌کرد و مردم و علما نگران شدند، پس موقوفه‌های خود را در این زمینه قرار دادند حتی در سالهای اخیر که بحث هسته‌ای پررنگ شد در استان گلستان فردی
 موقوفه ای را برای امر هسته‌ای قرار داد.
بنابراین می‌توان نتیجه گرفت مردم و متدینان جامعه همواره آمادگی لازم برای نقش آفرینی دارند، فقط نهادهای متولی باید اقدام به شناسایی و فهرست بندی و ارایه اطلاعات مربوط به اولویتها و نیازهای روز جامعه کنند تا واقفان در این زمینه‌ها، موقوفه‌های خود را قرار دهند.