- روز جهانی کارگر در ایرانِ مصیبت زده؛ از معدن تا بندر، محل قتل کارگر
- خطاب به پرزیدنت ترامپ؛ پیامتان به مردم ایران ۶سال پیش یادتان هست؟!
- ترامپ در موضوع ایران به کدام مقامات دولت خود گوش می‌دهد؟
- شاخه زیتون ترامپ در سایه تهدید نظامی؛ این‌همه تهدید برای چیست؟!
- تحلیل؛ گفتگو با آمریکا: چرا عراقچی این هفته سراسیمه به مسکو می‌رود؟
- منبع داخلی: چرا ترامپ نمی‌تواند خواسته‌های جمهوری اسلامی را بپذیرد؟
- چرا "عزیزم" اد شیرن مهم است؟ بازخوانی یک واژه در بستر جهانی+فیلم
- از رقص نوروز تا تجمع قوم‌گرایانه؛ ریشه تنش‌های ارومیه کجاست؟
- ایران ۱۴۰۴؛ منبع داخلی: تولد بحرانی از بحرانی دیگر؛ هشدار پزشکیان
- جوان نخبه ایرانی را با اعتراف اجباری به اتهام جاسوسی اعدام کردند+فیلم
- زاهدان؛ ششمین اعدام یک زندانی سیاسی و عقیدتی بلوچ در دو هفته اخیر
- خشم و انزجار از اعدام جنایتکارانه کولبر محروم پدر سه فرزند
- انتقال زندانیان سیاسی محکوم به اعدام از اوین به قتلگاه قزل‌حصار
- آتش‌بس ترامپ با حوثی‌ها در هاله‌ای از ابهام است؛ شاید فقط تا یکشنبه
- سایه ترس و وحشت از جنگ در بیت سلامی؛ روزنامه: ترامپ شوخی ندارد!
- با ادامه تحریم‌ها و اظهارات تهدیدآمیز مقامات آمریکا مذاکرات به کدام سو می‌رود؟
- اتم خامنه‌ای؛ تهدید بیسابقه ترامپ همزمان با استقرار بمب‌افکن بی-۵۲
- قتل فجیج مجری زن شبکه شیطانی متعلق به سپاه پاسداران در منزلش
- جنگ هند و پاکستان؛ مسیر پروازهای جهانی طولانی‌تر شد
- بیل گیتس: هوش مصنوعی کلید پیشرفت در حوزه سلامت و آموزش است
- رمزگشایی از معمای ۲۰۰ ساله جبر؛ دانشمندان معادلات را حل کردند
- فیلم؛ خواننده اپرا که مجذوب موسیقی محلی ایران بود: ویدئو را ببینید
- نسخه بدون سانسور فیلمی که کارگردانان آن به اشاعه فساد متهم شدند
- سرود "ای ایران ای مرز پر گهر" ۸۰ ساله شد؛ ویدئو با صدای بنان
- نوبل ادبیات؛ نثر شاعرانه‌اش که شکنندگی زندگی انسان را آشکار می‌کند
- کاریکاتور اسرائیلی؛ حزب‌الله در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شده است
- کاریکاتور؛ هر موقع این عصا را دست آقا دیدید یعنی بدجوری ترسیده
- کاریکاتور فعال ضد اسرائیلی: گنبد آهنین عربی برای حمایت از اسرائیل
- کاریکاتور انتخاباتی؛ در جمهوری اسلامی جایی برای انتخاب نیست
ایران‌پرس‌نیوز به هیچ گروه سیاسی وابسته نیست و از هیچ کجا حمایت مالی دریافت نمی‌کند.
چهارشنبه، 18 دی ماه 1392 = 08-01 2014
نگاهی دوباره به پديده مهاجرت مغزها
دكتر اصغر مهاجري
جامعه‌شناس
روزنامه تهران امروز: نگراني‌های وزير علوم در رابطه با مهاجرت نخبگان قابل درك است. در سال‌هاي گذشته بسياري از كارشناسان در رابطه با خروج نخبگان از كشور هشدار داده بودند اما همواره با كم‌توجهي مسئولان دولتي مواجه شدند. البته كسي منكر تعامل نخبگان با دنيا نيست بلكه درد جايي است كه بدنه تحصيلكرده كشور كه از تمام هزينه‌هاي مادي و حرفه‌اي كشور بهره مند شده بعد از خروج از كشور ديگر تمايلي به بازگشت نشان ندهند. خروج نخبگان از كشور در حقيقت خروج سرمايه‌هاي عظيم انساني است. سرمايه انساني، سرمايه خاصي است و مي‌تواند به سرمايه‌هاي ديگر معنا دهد. سرمايه انساني سرمايه‌هاي ديگر يك جامعه را شكل داده و در فرايند و شاهراه توسعه قرار مي‌دهد. نيروي نخبه، متفكر، متعهد و خلق‌كننده، فقط دكتر و تحصيلكرده نيست بلكه رهبر عده‌اي در جامعه است و با مهاجرت يك نخبه، يك نفر از دست نمي‌رود بلكه بخشي از جامعه است كه از دست مي‌رود. مهم تعداد افراد مهاجر‌كننده نيست بلكه خود افراد است. معمولا با مهاجرت افراد نخبه بخشي از جامعه فلج مي‌شود زيرا رهبران اين بخش نيستند كه آنها را به سوي تغيير و حركت سوق دهند.نكته‌اي كه جامعه‌شناسان، مديران و مسئولان از آن غافل بودند اين است كه همه سرمايه اقتصادي، سياسي، تكنولوژي و حتي سرمايه انساني به شرطي مفيد خواهند بود كه داراي پشتيباني به نام سرمايه اجتماعي باشند. زماني كه سرمايه اجتماعي رخت مي‌بندد يا تضعيف مي‌شود هيچ‌كدام از آن سرمايه‌ها حتي سرمايه انساني نمي‌تواند كاري انجام دهد و سرمايه‌هاي ديگر نيز از دست مي‌رود. با ديدن رانده شدن و مهاجرت نيروي انساني يك جامعه، معلوم است كه سرمايه اجتماعي آن جامعه از دست رفته يا رو به افول است و با تامين امكانات و ايمني سياسي، حتي با خواهش و تمنا هم آنها برنمي‌گردند. با شعار و وعده هم اين اتفاق نمي‌افتد. در مقابل اگر اتوماتيك‌وار و نظام‌مند جامعه به بالندگي و تقويت سرمايه اجتماعي روي آورد، ميدان جاذبه‌اي فراهم مي‌شود كه ناخودآگاه اين افراد به كشور بازمي‌گردند. سرمايه اجتماعي در حقيقت سه ضلع دارد: اول وجود شبكه و پويايي ارتباطات، دوم اعتماد و آخرين ضلع شفافيت است. با وجود روابط شفاف در جامعه و سطح خانواده، محله، شهروندي، سياسي، اقتصادي و... (رابطه‌اي شيشه‌اي نه گلي) اعتماد افزايش پيدا مي‌كند. پويا شدن بخشي از اين سرمايه دو ضلع ديگر را نيز به حركت در مي‌آورد و با تقويت شبكه‌ها ناخودآگاه تمامي سرمايه‌ها (اقتصادي، انساني، تكنولوژي و...) به جامعه بازمي‌گردد. سرمايه اجتماعي شبيه يك بركه سرسبز، مطبوع، آرام و خوش آب و هواست كه همه پرندگان را طرف خود جذب مي‌كند. اما وقتي در اين بركه چند سنگ بيندازيد (سرمايه اجتماعي تغيير كرده و ضعيف شود) همه پرندگان مي‌روند. هر چقدر هم به آنها اطمينان بدهيم كه جاي نگراني نيست و در مقابل سنگ‌ها حمايت مي‌شوند، پرنده بازنخواهد گشت. فردي كه از طريق بورسيه، تشويق شود و مهاجرت كند تا با كسب تخصص به كشور برگردد اگر در زمان برگشتن احساس كند سرمايه‌هاي اجتماعي جامعه كاهش پيدا كرده، حتي اگر وثيقه هم گذاشته باشد قيد آن را مي‌زند و به جامعه بازنمي‌گردد. پس بايد به‌دنبال افزايش سرمايه اجتماعي در جامعه باشيم تا ديگر نگران سرمايه انساني خود نباشيم. در اين شرايط فردي كه مهاجرت مي‌كند به‌طور حتم پس از تقويت كردن خود به سوي جامعه برمي‌گردد.
