«تأمین حقابه هامون از سوی افغان‌ها مهم‌ترین راهکار برای احیای هامون است»؛ این نکته‌ای است که همه مسئولان و کارشناسان بر آن تأکید می‌کنند. از همین رو، ورود نماینده سازمان ملل به موضوع هامون گامی مثبت در رها‌سازی‌ حقابه هامون از سوی افغان‌ها تلقی می‌شود به‌ویژه آنکه وی پس از بازدید از هامون در جمع خبرنگاران اعلام کرد: «با ظرفیت‌های سازمان ملل می‌توان بستری مناسب برای مذاکره و همکاری ایران با افغانستان ایجاد کرد.» گری‌لوئیس که مهرماه امسال و پس از شکل‌گیری کارگروه ویژه احیای ارومیه از سوی دولت یازدهم به ارومیه سفر و در آنجا ضمن بازدید از دریاچه ارومیه و گفت‌وگو با ذی‌نفعان و جوامع محلی گزارش جامعی درباره وضعیت اسفبار ارومیه منتشر کرد، به هامون سفر کرده تا وضعیت این تالاب بین‌المللی را از نزدیک بررسی کند.

او 16سال پیش هم با هدف بررسی فعالیت حمل‌ونقل مواد‌مخدر در منطقه سیستان‌وبلوچستان سفر کرده بود اما وضعیت اسفبار هامون سفر پیشین وی را تحت‌الشعاع قرار داده است؛ سفری که وضعیت اسفبار هامون آن را تحت‌الشعاع قرار داده است تا آنجا که می‌گوید: «هر چند مسئله مواد‌مخدر برای همه اقوام و کشورها یک مسئله امنیت بشری محسوب می‌شود، ولی آن چیزی که من امروز در سیستان دیدم حتی می‌تواند تهدید امنیت بشری بزرگ‌تری داشته باشد؛ چیزی که بر اثر فقدان آب در این منطقه حاکم شده است» آنطور که در گزارش کلید ملی آمده است، گری‌لوئیس ماموریت خود به سیستان وبلوچستان و بازدید از هامون را غم انگیز اما اثر بخش توصیف می‌کند. سیستانی‌ها اکنون بیش از پیش دل به احیای هامون خوش کرده‌اند به‌ویژه آنکه گری‌لوئیس در جمع خبرنگاران می‌گوید «قول می‌دهم که صدای هامون را در مجامع جهانی منعکس کنم».

ضرورت پیگیری حقابه هامون

گری‌لوئیس به نکته ظریفی اشاره می‌کند که نشان می‌دهد به معضلات زیست‌محیطی ایران اشراف دارد: «چالشی که آینده ایران با آن مواجه است، چالش امنیت بشری ناشی از مسائل محیط‌زیستی همچون کمبود آب، تخریب اراضی، اقتصاد وابسته به کربن و انرژی‌های فسیلی است که مهم‌ترین و بزرگ‌ترین آن موضوع آب خواهد بود.»

وی درباره پیگیری حقابه هامون هم خاطرنشان می‌کند: «موضوع دریاچه هامون را باید از طریق دولت و مردم افغانستان پیگیری کرد، چون هیچ جامعه بیرونی و خارجی برای همیشه در افغانستان نمی‌ماند و دولت و مردم این کشور طرف حساب هستند.»

به گزارش ایسنا گری‌لوئیس نماینده ویژه در این نشست خبری یادآور می‌شود: «مسئله معیشت مردم منطقه به اندازه کافی توسط کشور ایران، افغانستان و جامعه بین‌الملل درک نشده و به‌نظر رها شده می‌آید.» این گفته قابل‌تامل ریشه بسیاری از معضلات موجود در بخش محیط‌زیست و کشاورزی 2 کشور ایران و افغانستان را به رخ می‌کشد.

گری‌لوئیس در ادامه می‌گوید: «نمی‌دانم چرا اینقدر موضوع هامون زمان برده و صداهای مردم شنیده نشده است. شاهد بودیم که برای احیای دریاچه ارومیه فعالیت‌های زیادی انجام شد، ولی چرا برای احیای تالاب هامون تاکنون هیچ اقدامی انجام نشده است.»