«لاله‌زار» خیابانی پر از ساختمان‌هایی است که سال‌ها قبل، مأمن فرهنگ و ادبیات بودند؛ اما این روزها چیزی بیشتر از ویرانه از آن‌ها نمانده و مغازه‌داران فقط در طبقه‌ی نخست بناها دیده می‌شوند و طبقه‌ی دوم به حال خود رها شده است.

اگر قدم‌ها را با جهت حرکت ماشین‌ها هماهنگ کنید و از میدان توپخانه به لاله‌زار وارد شوید، زودتر به تاریخ می‌رسید،‌ به تاریخی که «امین‌السلطان»،‌ «معین‌التجار بوشهری»، «عبدالحسین نوشین»، «عزت‌الله انتظامی»، «شهلا ریاحی»، «علی نصیریان»، «خاندان پیرنیا» و ... را در کوچه‌پس‌کوچه‌ها و سالن‌های تئاتر و سینمایش پرورش داده و به جامعه‌ی سیاست،‌ فرهنگ و هنر کشور تقدیم کرده است.

اما چه فایده، حالا دیگر چه کسی دلش به حال این خیابان می‌سوزد؟ به حال کوچه و خیابان‌های «اتحادیه»، «بوشهری»، «پیرنیا»، «برلن»، «مهران»، «خندان»، «منوچهری»، «تقوی»، «جمهوری» و «باربد» که از لاله‌زار می‌گذرند.

چه کسی دلش به حال 16 سالن سینما و شش سالن تماشاخانه، «گراندهتل»، سینما «ونوس» (سارا)، سینما «رکس» (لاله)، سینما «خورشید نو»، سینما «البرز»، سینما «ایران»، تئاتر «پارس» و تئاتر «نصر» یا خانه‌ی سیاستمدارانی مانند «امین‌السلطان»، «مشیرالدوله پیرنیا» و «معین‌التجار بوشهری» که در تاریخ و تحولات ایران نقش داشته‌اند، می‌سوزد؟

در بازدید هفت ساعته‌ی رییس شورای شهر تهران - احمد مسجدجامعی - از این خیابان، در کنار هر بنا، حرفی‌ها زده شد و طرح‌هایی که نهادهایی برای اجرای آن‌ها قول و قرارهایی گذاشتند، اما در این بازدید هم قولی به‌طور 100 درصد از کسی گرفته نشد و خودکاری هم روی کاغذ حرکت نکرد تا طرحی رسمی و اجرایی شود. برخی از همین حرف‌ها با لبخند تلخ مسجدجامعی همراه شد، بخصوص هنگام حضور در تئاتر «نصر» که هر بخش آن، غم بازیگرانی را یادآوری می‌کرد که پیش از نابودی بخش‌های مختلف این تماشاخانه، در آن روزهای خوبی را گذرانده‌اند.

از سوی دیگر، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران نیز تا میانه‌های برنامه‌ی بازدید از این خیابان، با گروه همراه بود، ولی در جریان گفت‌وگوی مسجدجامعی با کارشناسان شهرداری شرکت نکرد و هیچ پاسخ مشخصی هم برای سوالات خبرنگاران درباره‌ی خیایان لاله‌زار و بناهای در حال تخریب آن نداشت.

مسجدجامعی در بازدیدش از این خیابان تاریخی که فقط تعدادی از بناهایش در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند، بر نیاز لاله‌زار به داشتن یک طرح جامع تأکید کرد.

البته او روند مشخصی را برای داشتن چنین طرحی نداشت؛ اما متولی بناهای تاریخی در کشور را مقصر اصلی صادر شدن مجوز ساخت پاساژ در خیابان تاریخی لاله‌زار دانست.

مسجدجامعی گفت: نمی‌توانیم از مغازه‌دارانی که سال‌ها در این خیابان به کسب و کار مشغول بوده‌اند، بخواهیم محل کسب خود را رها کنند. باید برای انجام این کار، گفت‌وگو انجام شود تا آن‌ها هم گرفتار ضرر و زیان نشوند. اکنون برخی خیابان‌ها،‌ سینماها و سالن‌های تئاتر از بین رفته‌اند و مالکیت برخی از آن‌ها در اختیار چند نفر است و این احتمالا می‌تواند به حفاظت بهتر از این بناها کمک کند.

وی همچنین با اشاره به معماری برخی بناهای خیابان لاله‌زار، اظهار کرد: دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی - پرویز حناچی - مطالعات مورد نیاز در این مجموعه را انجام داده و نتایج آن برای رسیدن به یک نظریه‌ی جامع فراهم شده است.

او تأکید کرد: این‌که شهرداری تهران بخواهد یک‌تنه به بحث سامان‌دهی خیابان لاله‌زار وارد شود،‌ قطعا امکان‌پذیر نیست.

اداره کل بناها و موزه‌ها تشکیل شود تا خانه‌ی پیرنیا نجات یابد

مسجدجامعی درباره‌ی وضعیت مجموعه‌ی خانه‌های پیرنیا در کوچه‌ی پیرنیا نیز اظهار کرد: خانه‌ی اصلی پیرنیا وضعیت مناسبی دارد؛ اما سازمان میراث فرهنگی باید گزارش کاملی درباره‌ی این بناهای تاریخی بدهد و دیگر خانه‌های این مجموعه باید با تعامل و گفت‌وگو نجات یابند.

او درباره‌ی به مزایده گذاشته شدن یکی از خانه‌های این مجموعه معروف به عمارت «مهدوی»، خطاب به سازمان میراث فرهنگی تأکید کرد: دیگر وقت آن است تا این سازمان نگاه خود را نسبت به بناهای تاریخی تغییر دهد.

وی با اشاره به مصوبه‌ی ایجاد اداره کل موزه‌ها در هریک از دستگاه‌های دولتی در زمان دولت اصلاحات، پیشنهاد کرد که برای نجات بناهای تاریخی این مصوبه عملی شود و هریک از دستگاه‌های دولتی و حوزه‌های اجرایی، چنین اداره کلی را ایجاد کنند، تا این اداره بتواند به‌صورت مجزا وضعیت بناهای در دست آن دستگاه دولتی را بررسی کند.

مسجدجامعی ایجاد این اداره کل را کمکی برای سامان‌دهی بهتر خانه‌ی «صادق هدایت» نیز دانست.

رییس شورای شهر تهران تأکید کرد:‌ با این اقدام، دستگاه‌های دولتی برای حفظ و هزینه‌کرد در بناهای تاریخی در اختیار خود تشویق می‌شوند، این می‌تواند یک دستاورد برای هر دستگاه اجرایی باشد.

تئاتر «نصر» موزه، خانه‌ی اتحادیه خریده و خانه‌ی معین‌التجار مرکز بوشهری‌ها شود

رییس شورای شهر تهران همچنین بر لزوم ایجاد شدن موزه‌ی تئاتر در سالن تماشاخانه‌ی «نصر» تأکید کرد و درباره‌ی وضعیت خانه - باغ اتحادیه نیز گفت: همان‌طور که حدود دو هفته‌ی پیش، طرح یک فوریتی رسیدگی به وضعیت این خانه‌ی تاریخی در شورا تصویب شد، امیدواریم به‌زودی خانه‌ی اتحادیه توسط شهرداری خریده و از آن حفاظت شود.

مسجدجامعی درباره‌ی خانه‌ی تاریخی «معین‌التجار بوشهری» نیز اظهار کرد: شهرداری بوشهر و انجمن بوشهری‌ها اعلام آمادگی کرده‌اند تا مرمت و بازسازی این خانه را برعهده بگیرند. بنابراین امیدوارم به‌زودی این اقدام انجام و این خانه به مرکز بوشهری‌ها در تهران تبدیل شود.

او در پایان، خطاب به مسوولان سازمان میراث فرهنگی نیز تأکید کرد: این‌که همه‌ی کارهای این سازمان را دیگر دستگاه‌ها انجام دهند، کار درستی نیست.

این روزها لاله‌زار می‌گرید؛ به‌خاطر ساختمان‌هایی که پایین می‌ریزند و مجتمع‌های تجاری که بدون طرح و برنامه بالا می‌روند، آن هم در منطقه‌ای که ضابطه‌ای در حالت کلی برای حفاظت از بناهای تاریخی‌اش ندارد و مردم، حیات این خیابان را فقط در جنبه‌ی تجاری آن می‌بیند.