شغل دوم هم پاسخگوی مخارج خانواده نيست

روزنامه ابتکار: در حال حاضر بين 4.7 تا 7.1 ميليون نفر در ايران دوشغله و يا سه شغله هستند و 5.2 ميليون نفر نيز در جستجوي آن هستند. افزايش هزينه هاي زندگي، تجملات، قانع نبودن، افت ارزش ريال و دستمزد پايين ايران در مقايسه با برخي کشورها؛ مهم ترين دلايلي است که باعث شده تا ميليون ها نفر 12 تا 16 ساعت از شبانه روز را در بازار کار به سر ببرند.
تا دو دهه پيش در بيشتر خانواده ها تنها يک نفر کار مي کرد و بقيه اعضاي خانواده از طريق درآمد وي، روزگار مي گذراندند. مخارج زندگي تامين مي شد، فرزندان به مدرسه و دانشگاه مي رفتند، هزينه سفرهاي زيارتي و سياحتي خانواده ها تامين مي شد و در مواردي مبالغي نيز براي سرمايه گذاري در نزد افراد باقي مي ماند.بر پايه اين گزارش، تا دهه 60 زندگي ها تجملاتي نبود و اينقدر مانند اين روزها افراد به دنبال به روز کردن سبک زندگي هاي خود نبودند. معمولا افراد قانع تر بودند و با درآمد اندک نيز روزگار خوشي را سپري مي کردند. آن روزها با وجود اينکه خانواده ها نيز پُرجمعيت تر از حالا بود، اما خيلي خبري از زندگي ماشيني و هياهوهاي امروزي نبود.حالا اما دستکم 20 سالي مي شود که سبک زندگي مردم تغيير يافته، همه مي خواهند هميشه به روز باشند، از بهترين و آخرين لوازم و خدمات ارائه شده در بازارهاي داخلي و خارجي استفاده کنند، برندها را به خانه هايشان ببرند، تجملاتي باشند، همه علاقمند زرق و برق شده اند و خلاصه اينکه مردم مي خواهند در برابر آشنايان و اقوام خود سرآمد باشند.
فشار به بازار کار براي کسب درآمد
اين طرز فکر نه چندان خوب حتي در نحوه تحصيل افراد نيز به وضوح ديده مي شود به نحوي که افزايش روزافزون تمايل جامعه به زندگي هاي امروزي باعث شده تا درصد قابل توجهي از خانواده ها فرزندان خود را با ميل و بي ميل راهي دانشگاه هاي مختلف کشور کنند.نتيجه اينکه جهش جمعيتي کشور در دهه 60 و متعاقب آن تغيير سبک زندگي خانواده ها، هجوم به دانشگاه ها براي دريافت مدرک، رشد چشمگير شهرنشيني و افزايش هزينه هاي زندگي باعث شد تا افراد فشار مضاعفي را به بازار کار کشور وارد کنند.حضور با ساعات طولاني در محيط کار با هدف کسب درآمد بالاتر، اشغال دو تا چند موقعيت شغلي، قانع نبودن از ميزان درآمد، از بين رفتن توازن بين درآمدها و هزينه هاي زندگي، ايجاد هزينه هاي جديد در زندگي ها و مسائلي از اين دست باعث شد تا امروز ميليون ها نفر از جمعيت کشور دستکم دو شغل داشته باشند.هرچند دوشغله و چندشغله شدن مي تواند درآمد بيشتري را براي افراد و خانواده ها به همراه داشته باشد، اما از آنسو آسيب هاي بعضا جبران ناپذيري را نيز بر زندگي ها تحميل مي کند.کمرنگ شدن حضور پدر و مادر در محيط خانه، دورماندن در ساعات طولاني از فرزندان، آسيب خوردن تربيت فرزندان به دليل حضور کمرنگ والدين در منزل، خستگي هاي مفرط، سردشدن زندگي ها و گسترش زندگي هاي اداري و تبديل شدن بسياري از منازل به صرفا خوابگاه؛ زيان هايي است که در مقابل درآمد بيشتر ممکن است به افراد تحميل شود.
افزايش تعداد شاغلان خانواده ها به بيش از يکنفر
با اين حال، شرايط جديد زندگي ها باعث شده تا در بسياري از خانواده ها تعداد شاغلان به بيش از يکنفر افزايش يابد. در حال حاضر، در بسياري از خانواده ها علاوه بر زن و مرد، حتي فرزندان نيز در بازار کار فعاليت دارند که ماحصل درآمد مجموع افراد خانوار براي تامين هزينه هاي معيشت به کار گرفته مي شود.دلايل گوناگون مانند افت ارزش درآمد و پول، افزايش هزينه هاي زندگي، تجملات و موارد ديگر دلايلي است که باعث شده تا منجر به حضور خانوادگي افراد براي کسب درآمد در بازار کار کشور شود. اين روزها مردم مي گويند ديگر اشتغال يک نفر جوابگوي نيازها و هزينه هاي زندگي نيست و بنابراين افراد بيشتري از هر خانوداده مجبور هستند براي کسب درآمد، راهي بازار کار شوند.بروز اينگونه مسائل خود به خود بر از بين رفتن تعادل در عرضه و تقاضاي نيروي کار و فشار بيش از حد به بازار کار تاثير مستقيم دارد. در کشور ما تقاضاي صدها هزار متولد دهه 60 براي اشتغال، عدم انجام سرمايه گذاري هاي لازم از سوي دولت ها در ساليان متمادي به منظور ايجاد زمينه مناسب و فرصت هاي جديد شغلي و همچنين اشغال بيش از يک شغل توسط ميليون ها نفر به دلايلي که ذکر شد، باعث شده تا ايران در رديف بيکارترين کشورهاي منطقه قرار گيرد و در حال حاضر، صدها هزار جوان تحصيل کرده دانشگاهي منتظر ورود به بازار کار باشند.افزايش آمار بيکاران جوان کشور و نرخ بالاي بيکاري در اين گروه از متقاضيان کار به يکي از چالش برانگيزترين مسائل دولت ها تبديل شده و اخيرا رئيس جمهور از مسئولان ذيربط خواسته تا در اينباره تدابير موثري انديشيده شود.البته با وجود اينکه گرايش به اشتغال به دلايل ذکر شده در ايران طي 20 سال گذشته افزايش چشمگيري داشته است، اما نبايد از ياد بُرد که ناکافي بودن ميزان درآمد افراد، قرار داشتن ايران در رديف کشورهاي با دستمزد بسيار پايين، افت ارزش ريال به ويژه در چند سال گذشته و افزايش هزينه هاي خانوار؛ نيز به بروز پديده دوشغله و يا چندشغله شدن افراد کمک کرده است.به جرات مي توان گفت، در صورت حل مشکل درآمدي افراد، بهبود وضعيت دستمزدها و برقراري تعادل بين هزينه ها و درآمدها، مي توان جايگاه هاي فراواني را براي اشتغال دستکم 2.5 ميليون بيکار مطلق کشور فراهم کرد که در نتيجه مي تواند منجر به حل درصد قابل توجه و يا همه مشکل بيکاري در کشور شود.
7 ميليون نفر دوشغله اند
مسلم خاني کارشناس درباره وضعيت بازار فعلي کار ايران و گرايش افراد به مشاغل دوم و سوم گفت: بررسي هاي بازار کار در کشور نشان مي دهد 28 تا 30 درصد نيروي کار در ايران شغل دوم و عده اي هم شغل سوم دارند.وي اظهارداشت: اين آمار مربوط به شاغلان بخش هاي دولتي و غيردولتي است و 22 درصد نيروي کار هم اعلام کرده اند تمايل دارند شغل دوم يا سوم داشته باشند اما شرايط آن فراهم نشده است.خاني با بيان اينکه افراد اگر در شغل اول از نظر رواني رضايت نداشته باشند به سمت شغل هاي ديگر مي روند افزود: معمولا بهره وري افرادي که تخصص، استعداد و علاقه آنها با شغلشان تناسب ندارد، کاهش مي يابد.وي تاکيد کرد: حدود 17 عامل براي روي آوردن به شغل دوم و سوم وجود دارد که برجسته ترين آنها، کافي نبودن درآمد شغل اول براي تامين هزينه هاي خانواده است.وي ادامه داد: افرادي که تحصيلات آنها با شغلشان تناسب ندارد، معمولا تلاش مي کنند شغل دوم را متناسب با توانمندي و تخصص خود به دست آورند.خاني تصريح کرد: اگر نهادهاي تصميم گير تلاش کنند که درآمد شغل افراد و تخصص با اشتغال تناسب داشته باشد مي توان به حذف پديده دو شغلي و يا چند شغلي کمک کرد، اما نقطه آغاز اين کار شايسته سالاري است و در اينصورت مي توان نرخ بيکاري را هم کاهش داد.