سر شهرهای تاریخی ایران را می‌برند

در نشست علمی باستان‌شناسی شهر که صبح امروز در فرهنگستان هنر با حضور جمعی از کارشناسان ارشد سازمان میراث‌فرهنگی برگزار شد سید محمد بهشتی، توسعه شهرها را زمانی موفق و پایدار دانست که با بررسی دقیق پیشینه شهرها همراه باشد. موضوعی که به‌ندرت در پروژه‌های شهری لحاظ می‌شود و سبب شده که به گفته او سر شهرهای تاریخی قربه الی الله بریده شود.

خبرگزاری میراث‌فرهنگی ـ نشست باستان‌شناسی شهر با موضوع کاوش‌های باستان‌شناسی در مسجد و مدرسه حیدریه با حضور رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی، مدیرعامل سازمان زیباسازی تهران، رییس اداره کل میراث‌فرهنگی قزوین و باستان‌شناسان و کارشناسان ارشد میراث‌فرهنگی در فرهنگستان هنر برگزار شد.

به‌گزارش CHN، در این نشست علمی درحالی سید محمد بهشتی، رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی، کامیاب، مدیرعامل سازمان زیباسازی تهران، احمدمحیط‌طباطبایی، ناصر نوروز زاده چگینی، مهدی مجابی، حضرتی‌ها رییس اداره میراث‌فرهنگی قزوین، حمیده چوبک و هایده لاله در میزگردی به سخنرانی پرداختند که تمامی این کارشناسان و متخصصان حوزه میراث‌فرهنگی معتقد بودند که توسعه ناپایدار شهرها به بافت و هویت تاریخی شهرها آسیب رسانده است. آن‌ها در این نشست تاکید کردند که تصمیم‌گیری‌ مدیران شهری به دلیل نداشتن آگاهی کافی از تاریخ شهرها سبب اتخاذ تصمیماتی شده که شهرها را با چالش جدی مواجه کرده است.

«سیدمحمد بهشتی» رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و یکی از متخصصان ارشد در حوزه میراث‌فرهنگی کشور به‌شمار می‌رود که معتقد است، سر شهرهای تاریخی ایران قربه‌الی الله بریده می‌شود.

بهشتی در نشست علمی باستان‌شناسی شهر، با تاکید بر نقش و اهمیت شهرها، درحالی شهر را بزرگترین دستاورد بشر عنوان کرد که به‌گفته او، شهر بزرگترین و شفاف‌ترین آیینه‌ای است که پیشروی فرهنگ قرار می‌گیرد.

آنطور که رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی می‌گوید: درحال‌حاضر شهرها با توجه به جریان زندگی به ناگزیر دچار تغییر و تحولات گسترده‌ای می‌شوند که برای پیدا کردن ردپاهای گذشته و شناخت یک شهر به بخشی مراجعه می‌شود که زیر سطح شهر است و کمتر دچار آسیب و دگرگونی شده و اسناد خالص‌تری را ارائه می‌دهد.

او گفت: «درحال‌حاضر در زمینه باستان‌شناسی شهر، فعالیت‌های باستان‌شناسان بسیار اندک بوده است. ممکن است آثار در شهرها مورد مطالعات باستان‌شناختی قرار گرفته باشد اما کمتر پیش آمده که شهرها را مورد مطالعه قرار داده شوند. این درحالی است که اگر پرداختن به این موضوع شکل جدی پیدا نکند نه‌تنها از شناختن شهرها محروم می‌مانیم که شهرها را نیز از مطالعات باستان‌شناختی محروم کرده‌ایم. درحالی که شهرهای تاریخی نیازمند فعالیت‌های باستان‌شناسی هستند.»

بهشتی اما باستان‌شناسی شهر را خوانشی از قسمت‌های سفید اوراق شهر بیان کرد و گفت : «باستان‌شناسی شهر خواندن قسمت‌های سفید اوراقی است که کمتر به آن پرداخته شده است. موضوعی که تنها خاص حکومت‌ها و شخصیت‌های خاص نیست چراکه در شهرها مردم زندگی می‌کردند و از خودشان آثار باقی گذاشته‌اند. به‌عنوان مثال، وقتی می‌گوییم شیراز تصور ما ساختمان‌هایی است که در هم تپیده درحالی که وقتی صحبت از شهر می‌شود صحبت از یک منظومه زیستی می‌شود.»

او تاکید کرد: «تاثیر شناخت شهرها اینست که خروج از تاریکی و ورود به روشنایی را میسر می‌کند. اگر شهرها شناخته شوند نوع رفتار با شهر نیز تغییر می‌کند و آن زمان است که دیگر قربه‌الی الله سر شهر را نمی‌بریم.»

به‌گفته رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی، اگر مدیران شهری تصمیماتی از سر ناآگاهی می‌گیرند و فعالیت‌هایی انجام می‌دهند که به پیکره تاریخی و هویت شهر ضربه می‌زند به‌دلیل آنست که در تاریکی قرار دارند. حتی اگر نیت برخی از آن‌ها خیرخواهانه باشد اما عملا شهرها را با بحران‌های جدی مواجه می‌کنند.»

بهشتی معتقد است، اگر وضعیت زمین‌شناختی شهری به‌گونه‌ای است که امکان زیست را سخت می‌کند نباید آن را تغییر داد به‌عنوان مثال، اگر شهری کنار گسل بنا شده باید شیوه زیستن کنار گسل را یاد گرفت نه‌اینکه شهر را فریز یا در قرون گذشته حبس کرد. درواقع بهترین راه پاسخ به جریانات زندگی اینست که اصل شهر و موجودیت تاریخی آن را حفظ کنیم.

او گفت: «اگر شهر درست شناخته شود و مدیران شهری در روشنایی شناخت قرار بگیرند هیچ مانعی برای معاصر شدن و توسعه شهری وجود ندارد. حافظ 700 سال گذشته گفت خوشا شیراز و وضع بی‌مثالش / خداوندا نگهدار از زوالش این بیت حافظ شاید نشان از آینده‌نگری و نگرانی از مدیریت نسل‌های امروزی دارد. درهرصورت امیدواریم که که دعای حافظ مستجاب شود و شهرها بر اساس اصالت‌ها و تعریف پروژه‌هایی که حاصل کار علمی عمیق نسبت به گذشته است توسعه پیدا کند.»