حضور انسان 50 هزار ساله هم در تهران؟

گفت و گو با یک باستان شناس پیش از تاریخ: حضور انسان 50 هزار ساله هم در تهران بعید نیست

خبرگزاری میراث فرهنگی – گروه میراث فرهنگی - این روزها چالش بر سر قدمت 7 هزارساله تهران به قوت خود باقی است. آیا تهران می‌توانسته از نظر گستره جغرافیایی شرایط مناسبی برای حضور، سکونت یا استقرار انسانی در گذشته‌های دور را داشته باشد؟حامد وحدتی‌نسب، انسان‌شناس پیش از تاریخ می‌گوید:« موقعیت جغرافیایی تهران نشان می‌دهد، این گستره می‌توانسته پذیرای استقرارهای انسانی فراتر از 7 هزار سال و یا حتی بالاتر از آن 50 هزار سال هم باشد.»

او در گفت و گو با CHN عنوان می‌کند که از نزدیک سایت کاوش محدوده مولوی تهران را دیده است و چون در حوزه پیش از تاریخ کار می‌کند اگر از او بپرسند، این قدمت برای تهران عجیب نیست، می‌گویم که حتی اگر عنوان شود که قدمت حضور انسان در جغرافیای امروزین تهران به 50 هزار سال پیش هم برسد، من تعجب نمی‌کنم.

به گفته او، تهران از شمال به کوه‌های البرز و از جنوب به کویر محدود است، این گستره جغرافیایی محل جاری شدن رودهای دایمی و فصلی بی­شماری بوده و تمامی عوامل جغرافیایی آن شرایط مناسبی برای زیستگاه‌های انسانی در پیش از تاریخ فراهم می‌کرده است. همانطور که مشخص است، تهران امروزین درست بر روی یک کریدور جغرافیایی شرقی-غربی واقع شده که به احتمال بسیار زیاد توسط جوامع انسانی از دیرباز مورد استفاده قرار گرفته است. بدیهی است که در جایی که امروزه شهر تهران قرار گرفته می‌توانسته سال‌های سال پیش سکونت هم وجود داشته باشد.

او به محوطه چشمه علی شهرری هم اشاره می‌کند و می‌گوید:« محوطه چشمه‌علی بهترین نمونه از استقرار در دوره پیش از تاریخ در تهران است. در این محوطه نحوه استقرار و کوره‌های سفالگری هم به دست آمده و مشخص است که زندگی در آن زمان چگونه بوده و مردم چگونه می‌زیستند و حتی طبقات اجتماعی آن‌ها هم مشخص است.»

وحدتی نسب در پاسخ به این سوال که نشانه‌های گویای رسیدن قدمت تهران به عنوان شهر به 7 هزار سال پیش چیست، می‌گوید:« سکونت، استقرار، یکجانشینی، کوچ رو بودن همه مفاهیم متفاوت خود را دارد. یکجانشین بودن نیز ملزوماتی را دارد که در صورت گسترش پیدا کردن کاوش می‌توانیم در مورد آن اظهار نظر کنیم. با این وجود اینکه انسان در آن دوره در جایی که امروزه تهران می­نامیمش زندگی می‌کرده، بدیهی است.»

این در حالی است که بر اساس گفته برخی دیگر از باستان شناسان، مهمترین چالش در مورد کشف مورد نظر، نحوه عنوان نتایج آن بود، اینکه «انسان 7 هزار ساله در تهران حضور داشته» با اینکه «قدمت تهران به 7 هزار می‌رسد» تفاوت‌های بنیادی دارد.

وحدتی نسب در این باره می‌گوید که این دو گزاره کاملا با هم متفاوت است و با توجه به یافته‌های کنونی، من حضور انسان در آن دوره را قطعی می‌دانم.

او در مورد سازه‌ای که به عنوان اجاق از آن یاد می‌شود، توضیح می‌دهد:« این سازه کشف شده، سازه حرارتی است. تدوام حرارت در آن مشخص است. بنابراین می‌توانیم که از آن به عنوان اجاق یاد کنیم.»

این باستان‌شناس همچنین می‌گوید:« اگر از بالا و به گستره تهران نگاه کنیم، آن وقت می‌بینیم که با توجه به نزدیکی تهران به شهرری و محوطه تاریخی چشمه علی چقدر می‌تواند، حضور این انسان در منطقه­ای که امروزه مولوی می­خوانیم بدیهی باشد. این در حالی است که بسیاری از مردم در مورد محوطه چشمه علی خبر ندارند. اگر در زمان کاوشهای چشمه علی وسایل ارتباط جمعی همچون امروز می­بود و یافته­های باستان­شناسی آن در اختیار عموم قرار می­گرفت، دیگر امروز کسی از شنیدن حضور انسان در تهران در 7 هزار سال پیش تعجب نمی­کرد».