ایران تَرک می خورد

روزنامه ابتکار: گزارشاتی که سازمان های جهانی منتشر می کنند، ندای خوبی نمی دهد. حدود 40 سال دیگر، خاورمیانه و ایران با 30 سال خشکسالی شدید مواجه خواهد بود. دامنه این خشکسالی در سال های اخیر آغاز شده است.
این کلمات را بسیار شنیده ایم که ایران در معرض خشکسالی است. کمبود آب در ایران جدی است و بقیه مواردی که شاید برای لحظه ای آب دهانمــان را خشک کند و ما را به یاد زمین های ترک خورده ای می اندازد که پاها را کشان کشان بر رویش می کشانیم و مارمولکی هم از دور می خزد و تو می مانی و یک صحرای بی آب و علف و دیگر هیچ. اینجا ایران است. کشوری که سه دریای معروف دارد. کشوری که چهار فصلش معروف است. اینجا ایران است؛ کشوری که می گویند که در معرض خشکسالی قرار دارد. اینجا ایران است...
همه ما به خوبی می دانیم که کشور ایران با وجود قرار گرفتن در کمربند خشک جهانی تغییر پذیری شدید اقلیمی، بارش تنها معادل یک سوم متوسط جهانی را داراست. در سال 1380 حدود دو و شش دهم میلیون هکتار زراعت آبی و چهار میلیون هکتار زراعت دیم و یک و یک دهم میلیون هکتار از باغات تحت تاثیر خشکسالی قرار گرفته اند. همین خسارت های ناشی از خشکسالی بر باغات در این سال بالغ بر 520 میلیون دلار بوده است. تحقیقاتی که در این خصوص انجام شده است، نشـــان می دهد که اثر مستقیم خسارت ناشی از کاهش هر یک میلیمتر بارندگی برابر با 98 میلیارد ریال است. به همین واسطه، کشور ما ایران به خاطر قرار گرفتن در کمربند خشک جغرافیایی و نوار بیابانی برخوردار از شرایط آب و هوایی است که جزو مناطق کم باران جهان به شمار می رود. البته در این میان نقش اختلالات گازهای گلخانه ای و انتقال نور خورشید به زمین و از زمین به خورشید را نباید نادیده گرفت. همین امر باعث ایجاد عدم تناسب بین دو انتقال می شود و دمای زمین بالا رفته و خشکسالی میهمان ما خواهد شد. شدت گازهای گلخانه ای نیز سبب افزایش درجه حرارت کره زمین شده و این پدیده را تشدید می کند. برخی عدم توزیع آب مصرفی در کشور رایکی از علل خشکسالی دانسته اند که این توزیع یکنواخت نبوده و به طور مثال 3 درصد تهران 30درصد حجم آب را به خود اختصاص داده اند. تمام این عوامل و دلایل را گفتیم اما یک نکته در این میان نباید نادیده گرفته شود که مدیریت خشکسالی در ایران می تواند برای فرار از این وضعیت بسیار مناسب باشد.
قضیه امروز و فردا نیست
جالب است که این نکته یادآوری شود که خشکسالی پدیده ای نیست که امروز بیاید و فردا برود و دیگر هرگز برنگردد بلکه پدیده ای است که تکرار می شود و در دو دهه اخیر، 13 سال خشکسالی هایی با شدت و ضعف متفاوت را به ارمغان آورده است. ارمغانی که فکر کردن به آن هم حتی آزارمان می دهد. در یک دهه اخیر، بارها و بارها هشدارهایی را در مورد خشکسالی هایی که تمام ایران را دربرخواهد گرفت، داده شد. اما در این میان مصرف بی رویه ایرانیان، راه را برای رسیدن به این پدیده دردناک هموارتر ساخت. کارشناسان، به خصوص در ماه های اخیر از آغاز خشکسالی در ایران و وقوع این پدیده در آینده نزدیک اظهار نگرانی کرده اند. علی، یکی از همان ایرانی هایی است که دل خوشی از شنیدن اخبار خشکسالی ندارد. وی در گفتگو با خبرنگار روزنامه ابتکار می گوید: نمی دانم چرا به این نتیجه رسیده ام که نباید به همت مسئولان اتکا داشت. برای اینکه تا الان هم در این راستا هیچ حرکتی را شاهد نبوده ایم. سازمان محیط زیست، بارها در این زمینه هشدار داده است. فعالان محیط زیست هم این بحران را به ما یادآوری می کنند اما هر بار مسئولان با توجیهات خاص دوست ندارند این هشدارها را جدی بگیرند. این مورد حس می شود که هر مسئولی در پی تصدی کرسی و میزی برای خود است. همانطور که این هشدارهای بی فایده را تا امروز شاهد بوده ایم.
ریزگردهایی که می آیند
بر همه ما آشکار است که بالغ بر 8 میلیون و 500 هزار نفر در تهران زندگی می کنند. عدم توجه به صرفه جویی، نه تنها تهران را بلکه بسیاری از کلانشهرها را با پدیده جیره بندی مواجه خواهد کرد. صرفه جویی 20 درصدی می تواند کمی در بهبود این خشکسالی کمک کند. ناگفته نماند که همین خشکسالی است که هجوم ریزگردها را به بسیاری از نقاط تشدید خواهد کرد. بسیاری از مناطق و زمین های کشور ایران، اکوسیستم خشک و نیمه خشک دارند و همین امر باعث کاهش رویش گیاهان و کاهش تولید می شود. بروز این پدیده در امر افزایش ریزگردها و توفان ها تاثیر بسزایی خواهد داشت. سراسر جهان تنوع زیستی، امنیت غذایی تحت تاثیر این مساله قرار گرفته است. به صورتی که مساله بیابانزایی، تولید محصولات کشاورزی را کاهش می دهد و کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه را با خطر جدی مواجه می کند.
ندای خوبی نیست
گزارشاتی که سازمان های جهانی منتشر می کنند، ندای خوبی نمی دهد. حدود 40 سال دیگر، خاورمیانه و ایران با 30 سال خشکسالی شدید مواجه خواهد بود. دامنه این خشکسالی در سال های اخیر آغاز شده است. گفتنی است، تا 90 سال آینده میزان بارش کاهش و میزان دما افزایش مییابد ضمن آنکه سفرههای آب زیرزمینی نیز از بین می روند. در این راستا بد نیست بدانید که حیوانات وحشی، به لحاظ کمبود آب و غذاب کافی، کوچ و مهاجرت خود را آغاز خواهند کرد. آسیب پذیری شکار، افزایش پیدا می کند. بیماری ها و تنش در گونه های در معرض خطر زیاد می شود. باروری و جمعیت وحوش در حال انقراض محلی کاهش می یابد. بیماری های مختلف در بین حیات وحش و مرگ و میر بیشتر در نتیجه افزایش ارتباطات با تولیدات کشاورزی از قبیل استفاده از حیوانات از مزارع و خشک شدن اکثر زیستگاه های آبی طبیعی و انسان ساخت که زیستگاه پرندگان مهاجر و کنار آبزی است بروز پیدا می کند.
ایران خشک می شود
علی در این مورد به روزنامه ابتکار می گوید: من شنیده ام که ناسا مطالعاتی داشته و گفته اند خشکسالی سی ساله برای خاورمیانه در راه است. حتی می گویند جنگ جهانی سوم بر سر آب است. رضا در ادامه می افزاید: اتفاقی است که پیش آمده و کاری هم از دست ما بر نمی آید. تنها کاری که می توانیم انجام دهیم این است که درست مصرف کردن را یاد بگیریم. در این چند سال اخیر شنیده بودید که ایران در معرض خشکسالی نباشد؟ محمد می گوید: باید همانند بحران و قضیه جنگ عزم ملی را وارد این مساله کنیم. اگر این کار را نکنیم، مسئول هستیم. در ثانی، ما دارای سه دریا هستیم. می توان به بخش زیادی از کشور آبرسانی کرد. دخالت بی حصر وحد انسان در کره زمین قطعا پیامدش دگرگونی این وضعیت درمحیط زیست شده و کاملا واضح است که این اوضاع ادامه خواهد داشت و ما باید جهت تطبیق با این معضل راهکارهایی بیندیشیم، بعد از آن بهره وری مناسب و منطقی از آب و ...و در نهایت... این خشکسالی است که با تمام این حرف ها گریبان ما را خواهد گرفت. خشکسالی که شاید منجر به خشکیدن تمامی جنگل های سبز می شود. ایران در معرض خشکسالی است. تمام.