تابستان سال گذشته بود که این عسلک های کوچک به تهران کوچ کردند و کام تهرانی ها را چند ماهی تلخ کردند اما با سرد شدن هوا کم کم تهران از این حشرات تازه وارد خالی شد ولی همان زمان کارشناسان محیط زیست وعده دادند که سال آینده با گرم شدن هوا دوباره تهران باید از این جمعیت میلیونی سفید میزبانی کند اما امسال بر خلاف سال گذشته که تا مدت ها این حشرات کوچک ناشناخته بوند، آمادگی برای مقابله با مگس های سفید وجود داشت.

مگس سفید چیست

اما این حشره تابستانی چیست و چگونه افزایش پیدا می کند؟ مگس سفید، نوعی آفت محسوب می شود که از نظر میزبان دامنه وسیعی از گیاهان زراعی، باغی، علف های هرز و گیاهان زینتی را مورد حمله قرار می دهد. بیشترین تعداد میزبان ها در بین گیاهان زراعی، پنبه، جالیز، گوجه فرنگی، کنجد، کنف و آفتابگردان مشاهده شده است.

زمستان را به صورت مراحل مختلف رشدی از تخم، پوره تا حشره کامل می گذراند. طول دوران رشد بستگی به درجه حرارت محیط دارد.

طول یک نسل در حدود ۱۵ روز طول می کشد و ممکن است تا ۱۵ نسل در سال داشته باشد.

خسارت مستقیم آنها از طریق تغذیه از شیره گیاهی و ضعف شدید بوته ها و همچنین آلوده کردن برگ ها و سایر اندام های گیاهی با عسلک و رشد قارچ دوده و جلوگیری از عمل فتوسنتز است و خسارت غیر مستقیم آن انتقال بیش از ۱۹ بیماری ویروسی بر روی ۵۰ گونه میزبان است که توسط حشره کامل صورت می گیرد.

این آفت نه تنها از راه تغذیه و مکیدن شیره گیاهی سبب ضعف بوته های پنبه می شود بلکه با ترشحات خود چسبندگی الیاف را باعث می گردد.

حشرات کامل ونوزادهای آنها خرطوم خود را در بافت های پشت برگ فرو برده و شیره گیاه را می مکد در نتیجه مقدار آب گیاه و و مواد ازته آن کم می شود و لکه های ارغوانی در سطح برگها بوجود آمده، گیاه ضعیف و به تدریج زرد می شود.

دلیل جمعیت میلیونی مگس های سفید

برخی از کارشناسان محیط زیست معتقدند این حشرات کوچک تا میلیاردها تکثیر می شوند.

قاسم علی اکبر، پژوهشگر مبارزه با موجودات مهاجم درباره دلیل افزایش این حشرات گفت: دلیل افزایش این حشرات، یا تغییر غذایی آنهاست یا دستکاری و دخالت های غیرکارشناسی بشر در زندگی یا شیوه های نابودی آنها یا تغییرات ناگهانی آب و هوایی و اقلیمی است که درمورد قزوین این عوامل در حال بررسی است.

وی این حشرات را حشراتی مهاجم نام نهاد و افزود: این حشرات به دلیل آنکه نمی توانند مسافت زیادی را پرواز کنند با بادها همراه می شوند و کوچ کرده به محل بعدی هجوم می برند. هجوم این حشرات در حد هزار و میلیون نیست بلکه در حدی میلیاردی و حتی تریلیاردی است.

اما مدیران شهری چندان نگرانی بابت مگس های سفید ندارند. علی محمد مختاری، رئیس سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری تهران با اشاره به اینکه مگس های سفید از نوع آفت های درجه ۲ هستند، گفت: این آفات ضرری برای فضای سبز شهری ندارند اما مبارزه مکانیکی با آنها در حال انجام است.

وی افزود: به دلیل شباهت و گرد های سفیدی که روی بال های این حشره وجود دارد به نام مگس سفید معروف شده است. این حشرات، آفات گلخانه ای و مزارع جالیزی هستند که در فضای شبز شهری جزء آفات درجه ۲ هستند و آفات کلیدی به شمار نمی آیند.

به گفته مختاری، یکی از دلایل طغیان این حشره در محیط شهری شرایط آب و هوایی به ویژه افزایش طول دوره گرما در تابستان است. وقتی دوره گرما طولانی شود این حشرات افزایش می یابند اما دلیل مهم تر تغییرات اکو سیستم است، یعنی به دلیل استفاده بی رویه از سموم شیمیایی بی کیفیت در مزارع اطراف تهران، حشرات شکارگر از جمله زنبورها که مگس سفید را شکار می کنند از بین می روند، در نتیجه مگس های سفید افزایش می یابد.

آمادگی تهران در برابر هجوم مگس های سفید

سال گذشته مسئولان شهری بهترین روش مقابله با مگس های سفید را آب شویه و نصب نوار زرد به دور درختان دانسته بودند. امسال نیز قرار است با همان روش ها جمعیت این حشرات را کنترل کنند.

علی محمد شاعری، رئیس ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران با تایید بازگشت مگس های سفید به پایتخت، گفت: سفید بالک ها زمستان گذرانی شان را در سطح شهر انجام دادند و همزمان با فصل گرما دوباره فصل تکثیر و تجدید نسل آنها آغاز شده و اگر شرایط آب و هوایی مانند سال گذشته کم باران و خشک باشد احتمال طغیان آنها وجود دارد.

وی افزود: اگر درجه حرارت تهران متعادل و بارندگی به میزان مناسب باشد، طغیانی نخواهیم داشت اما شهرداری آمادگی برای مقابله و پیشگیری با سفیدبالک ها را دارد و اقدامات لازم را از همین حالا انجام داده است.

به گفته شاعری، آب شویی، نصب اتیکت های زرد بر بدنه درختان و جمع آوری و منهدم کردن سرشاخه های آلوده انجام شده و با هماهنگی با وزارت جهاد کشاورزی و موسسات تحقیقاتی ذیربط نیز به دنبال یک روش مناسب برای مقابله برنامه ریزی شده با این حشرات هستیم.

وی از ایجاد کارگروه ویژه برای مقابله با طغیان سفیدبالک ها خبر داد و افزود: بهترین روش مقابله با این حشرات، استفاده از دشمنان طبیعی است. همچنین کنترل آنها در مبادی تولید که بیشتر اراضی کشاورزی و گلخانه ها هستند.

شاعری در پاسخ به این پرسش که آیا هر سال تابستان باید منتظر مگس های سفید در پایتخت باشیم، گفت: این حشرات ۵۰ سال است که در کشور ما ساکن هستند و بر اساس نوع آب و هوای کشور طغیان می کنند. مهمترین راه مقابله با آنها دشمنان طبیعی است که جمعیت آنها را کنترل کرده و مانع طغیان این حشرات می شوند.

وی با تاکید بر اینکه این حشرات را نمی توان ریشه کن کرد بلکه باید مدیریت کرد، افزود: سفیدبالک ها هر سال ۱۰ تا ۱۲ بار تکثیر می شوند و هر بار ۱۰۰ تخم می گذارند که از هر تخم چند سفید بالک متولد می شود، بنابراین تعداد آنها به صورت تصاعدی افزایش پیدا می کند و دلیل بروز این حشرات تغییر آب و هوا و بر هم خوردن اکولوژی و تعادل محیط زیست است به طوری که به جز تهران، در کرمان و بخش مرکزی نیز این حشرات دیده شده اند.