انوشیروان محسنی‌بندپی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره جایگاه نگاه علمی به مسائل اجتماعی در دولت نهم و دهم گفت: آنچه مسلم است؛ در گذشته دولت خود را مکلف به اجرای قوانینی همچون قانون جامع حمایت از حقوق معلولان و پیشگیری از شیوع و بروز آسیب‌های اجتماعی نکرده بود.

وی ادامه داد: متاسفانه طی هشت سال گذشته شاهد رشد آسیب‌های اجتماعی در ابعاد مختلف همچون افزایش طلاق، افزایش زنان سرپرست خانوار، افزایش بیکاری و افزایش بیماری‌های روحی و روانی در جامعه بوده ایم.

بندپی با بیان اینکه دولت گذشته در حوزه رفاه اجتماعی برنامه استراتژیک تدوین شده‌ای نداشته است، ادامه داد: چنانکه در خصوص برنامه‌هایی همچون بیمه‌های اجتماعی و حمایت از بیمه‌های سلامت و نیز برنامه توزیع هدفمندی یارانه‌ها شاهد بی‌توجهی دولت بوده، بطوریکه همه آحاد جامعه اعم از دارا و ندار از مبلغ یارانه یکسان برخوردار شده‌اند. آنان که تحت پوشش کمیته امداد یا برنامه‌های حمایتی و مشورتی و نگهداری سازمان بهزیستی بوده‌اند، از حداقل برخوردار شدند و این موضوع سبب شده بود که این افراد برای ادامه زندگی با مشکلات عدیده‌ای مواجه شوند.

رشد آسیب‌های اجتماعی در دولت گذشته

وی تاکید کرد: در دولت گذشته در حوزه رفاه اجتماعی در خصوص تقویت بیمه‌های حمایتی – اجتماعی و سلامت کاری صورت نگرفت و شاهد افزایش عمق آسیب‌های اجتماعی به دلیل چنین رویکردی بودیم. به نحوی که افراد درگیر با آسیب‌های اجتماعی با مشکلات متعددی مواجه شدند و در حال حاضر برگشت این افراد به وضعیت عادی با مشکلات زیادی همراه است.

رئیس سازمان بهزیستی با یادآوری اینکه سالانه حدود 700 هزار نفر در پرداخت هزینه‌های سلامت دچار هزینه‌های فلاکت‌بار می‌شدند، افزود: در چنین شرایطی فرد باید تمام اموال خود را بفروشد تا خدمت درمانی بگیرد و از آنجا که آسیب‌های اجتماعی نوعی پیوستگی دارند، چنین فردی با فروش اموال خود وارد چرخه فقر می‌شود و در نهایت دچار انواع ناهنجاری‌ها و بزهکاری‌ها خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: کمتر کسی وجود دارد که فقیر باشد و بتواند خود را از آسیب‌ها مصون داشته و اخلاق‌مدار زندگی کند. چرا که فقر می‌تواند فرد را دچار لغزش کرده و وی را در مسیر بداخلاقی‌ها قرار دهد.

بندپی با اشاره به افزایش بیکاری در جامعه گفت: امروز نیز تا رسیدن به جایگاه مطلوب در زمینه اشتغال راه زیادی پیش رو داریم، لذا باید بتوانیم در مسائل کلی رفاه و تامین اجتماعی نگاهی منسجم، علمی و کارشناسی در ابعاد مختلفی همچون اجرا، تخصیص اعتبار و توجه ویژه به گروه‌های آسیب‌پذیر و محروم داشته باشیم.

عزم جدی دولت تدبیر و امید در حوزه اجتماعی

وی اقداماتی همچون توزیع سبد غذایی و تغذیه در نظر گرفته شده برای روستامهدها در جهت جلوگیری از فقر مواد غذایی، سوء تغذیه و بیماری های ناشی از آن که طی دو سال گذشته در دولت تدبیر و امید شروع شده است را نشان دهنده نگاه دولت به مسائل رفاهی دانست.

بندپی تاکید کرد: این دولت در حوزه مسائل اجتماعی عزم و اراده جدی دارد و قصد دارد این اقدامات را تداوم بخشد. همچنین برنامه پالایش در جهت شناسایی افراد برخوردار در برنامه هدفمندی یارانه‌ها از دیگر اقداماتی است که در دستور کار دولت قرار دارد.

رئیس سازمان بهزیستی در خصوص برنامه خود برای اداره این سازمان گفت: اولویت خود را در اداره سازمان بهزیستی بر یافته‌های علمی و تجربیاتی که کشورهای موفق در خصوص رصد اجتماعی داشتند قرار داده‌ایم که تدوین برنامه‌های مربوط به پیشگیری از بروز و شیوع آسیب‌های اجتماعی از آن جمله است.

نبود تفکر سیستمی در حوزه اجتماعی

وی با اظهار تاسف از نبود تفکر سیستمی در حوزه مسائل اجتماعی اظهار کرد: برای مسائل اجتماعی متولی خاصی مشخص نشده است تا بتواند در مسائل مختلف از دستگاه‌های مربوطه مطالبه‌گری داشته و از سوی دیگر در برابر مردم، مجلس و دولت پاسخگوی لازم را داشته باشد.

بندپی با تاکید بر اینکه اولین رویکرد جدید سازمان بهزیستی مربوط به پیشگیری از بروز و شیوع آسیب‌های اجتماعی است ادامه داد: در این راستا بهزیستی رویکردی مشارکت‌طلبانه داشته و قصد دارد از ظرفیت‌های ارزشمند نهادها و سازمان‌های مردم‌نهاد و نیز دانشگاه‌ها استفاده کند.

وی اضافه کرد: باید دقت کنیم در چه وضعیتی قرار داریم و می‌خواهیم به کجا برسیم. چرا که ابزار توقف افزایش آسیب‌های اجتماعی، انجام اقدامات علمی است و برای برگشت به حالت ایده‌آل‌تر باید از مکانیزم‌هایی همچون استفاده از مشارکت سازمان‌های دولتی، مردم‌نهاد و نیز دانشگاه‌ها استفاده کرد که در حال حاضر این موضوع در تدوین برنامه ششم توسعه مورد توجه قرار گرفته است.

رئیس سازمان بهزیستی با اشاره به سازمان نظام روانشناسی به عنوان سازمانی مردم‌نهاد که از توان تخصصی بالایی برخوردار است تاکید کرد: مشارکت گرفتن از چنین نهادهایی می‌تواند سبب کاهش آسیب‌های اجتماعی شده و در پیشگیری، مداخله و توانمندسازی موثر باشد و امیدواریم با مصوب کردن این موضوع در برنامه ششم بتوانیم اقدامی کنیم که تولیت مسائل مشخص شده و معلوم شود که کدام دستگاه باید مسئولیت حوزه اجتماعی را به عهده گیرد و کدام دستگاه‌ها باید در این حوزه همکاری داشته باشند.

رشد 53 درصدی زنان سرپرست خانوار

بندپی با بیان اینکه افزایش آسیب‌های اجتماعی بسیار نگران‌کننده بوده و شاهد وضعیتی نامطلوب در جامعه هستیم بیان کرد: طی سال‌های 85 تا 90 شاهد افزایش 53 درصدی زنان سرپرست خانوار بودیم یعنی از یک میلیون و ششصد هزار زن سرپرست خانوار در سال 85 به 2 میلیون و 500 هزار نفر رسیده‌ایم که این موضوع نشان‌دهنده ضرورت نگاه جدید در حوزه اجتماعی است که قطعاً به کارگیری ابزار علمی و نظرات تخصصی می‌تواند آسیب‌های اجتماعی را کاهش دهد.

رسیدگی به مسائل اجتماعی باید در یک دستگاه متمرکز شود

وی در خصوص تقسیم کار میان سازمان بهزیستی و کمیته امداد اظهار کرد: هر اقدامی که مانع هم‌پوشانی در امور شده و سبب شود که منابع ملی و عمومی به دو شکل هزینه نشود، استقبال می‌کنیم.

رئیس سازمان بهزیستی ادامه داد: اما مشکلی که وجود دارد آن است که کمیته امداد یک نهاد عمومی غیر دولتی است که تولیت آن با مقام معظم رهبری بوده و هرگونه کاهش فعالیت یا هر برنامه‌ای در آن نهاد باید با اذن ایشان باشد. ازسوی دیگر قوه اجرایی نیز باید پاسخگوی مسائل حوزه اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی کشور باشد.

بندپی خاطرنشان کرد: معتقدم بهتر است رسیدگی به مسائل اجتماعی در دستگاهی خاص متمرکز شود تا پاسخگویی از طریق این دستگاه انجام شده و نهادهایی همچون دانشگاه، شهرداری و سمن‌ها نیز با این دستگاه همکاری کرده و هرکدام سهمی را در حوزه مسائل اجتماعی ایفا کنند.

وی با اشاره به مسئولیت وزارت بهداشت در حوزه نظام سلامت گفت: اگرچه تولیت امور را وزارت بهداشت برعهده دارد اما بیمارستان‌های خصوصی، بیمارستان‌های نیروهای مسلح و کمیته امداد –در خصوص بیمه‌گری- هر یک نقشی را ایفا می‌کنند اما پاسخگویی برعهده وزارت بهداشت است. لذا بهتر است در حوزه اجتماعی نیز مسئولیت به عهده دستگاهی دولتی باشد تا با شفافیت بتواند در این خصوص اقدام کند.

تشکیل اتاق فکر در سازمان بهزیستی

رئیس سازمان بهزیستی درباره شورای عالی راهبردی این سازمان گفت: شورای عالی راهبردی اتاق فکری است که برای برنامه‌ریزی در حوزه مسائل اجتماعی در سازمان بهزیستی شکل گرفته است و در آن صاحب‌نظران این حوزه، دانشگاهیان، روانشناسان و برخی از مدیران قبلی سازمان عضو هستند.

بندپی افزود: برنامه‌های استراتژیک و کلان بهزیستی نهایتاً باید مورد اصلاح و تصویب این شورا قرار بگیرند و در مرحله بعد عملیاتی و اجرایی شوند.