وقتی رنگ تهران از ترس زلزله می پرد

تهران- ایرنا- روزنامه ابتکار در صفحه جامعه و شهروند نوشت: تهران می لرزد! لرزه هایی که به گفته کارشناسان با توجه به احاطه تهران میان چند گسل بزرگ، دیر یا زود بر تن شهر خواهد نشست. شهری که با توجه به تراکم بالای جمعیت و بافت های ضعیف، خطرات زیادی آن را تهدید می کند. پیشگیری و امدادرسانی، دو بحث جدی در این میان است که متولی های گوناگونی دارد.

در این گزارش که در شماره روز پنج شنبه پنجم شهریور 1394 خورشیدی انتشار یافته، می خوانیم: چند وقتی است صحبت از فعال شدن گسل های تهران به میان آمده است، گسل هایی که هیچ وقت خاموش نبوده اند و تنها گاهی فعالیتشان بیش از حد می شود. خیلی ها معتقدند در صورت وقوع زلزله احتمالی در تهران، کلانشهر رو به تعطیلی می رود و عده زیادی جان خود را از دست خواهند داد، اما در این میان بعضی از کارشناسان نیز هستند که اعتقاد دارند، زمین لرزه تنها در نقاطی به وقوع خواهد پیوست و این به معنی تعطیلی کل شهر نیست. همین کارشناسان راه های گوناگونی را برای امدادرسانی به مردم آسیب دیده این شهر متراکم بر می شمرند و استفاده از تونل قطارهای شهری را بهترین راه برای انتقال مصدومان می دانند. تونل هایی که با توجه به نوسازبودن، خطرات کمتری را در پی دارند، اما در کنار همه این مسائل، لزوم آموزش همگانی مردم، نکته ای است که همه کارشناسان بر اهمیت آن تاکید می کنند و معتقدند بهترین کمک ها در ساعات ابتدایی حادثه، از طریق خود مردم انجام می شود. از نگاه چهار کارشناس و مسئول حوزه امداد و نجات و بهانه لرزش های چند روز گذشته این موضوع را بررسی کرده ایم.
**به روز رسانی انبارها اولویت ماست
به گزارش انتخاب، متولی امدادرسانی و پاسخگویی در حوادث بزرگ، یکی از مهم ترین چالش هایی است که سوال های زیادی را برای مردم ایجاد می کند. رئیس سازمان امدادونجات جمعیت هلال احمر با تاکید بر اینکه جمعیت هلال احمر متولی پاسخگویی در مدیریت بحران شهر تهران نیست، می گوید: «در واقع جمعیت یکی از اعضای مدیریت بحران به حساب می آید و در کنار سایر دستگاه ها اقدامات خود را پیش می برد. در واقع آمادگی برای مقابله با حوادث بحثی نیست که بتوان به راحتی از آن صحبت کرد بلکه یک کار دسته جمعی به حساب می آید. مهم ترین معضل برای پاسخگویی مناسب به حوادث، فقر اطلاعات از بافت های شهری در کشور است که با توجه به برنامه های شهرداری تا حدودی در حال مرتفع شدن قرارگرفته است. البته باید توجه داشت که تمهیدات جمعیت هلال احمرکه به عنوان وظیفه ای از سوی دولت به آن واگذار شده است، صرفا برای وقوع زمین لرزه نیست و کل حوادث بزرگ را شامل می شود، چراکه زیرساخت هایی که از سوی جمعیت برای زمان وقوع حادثه فراهم شده، متناسب با انواع حواث و بلایا است.» دکتر ناصر چرخ ساز در ادامه به ظرفیت انبارها برای دپوی اقلام امدادی اشاره و تصریح می کند: «تجهیز انبارها برای افراد کل کشور، رقم سنگینی می شود، اما به طور تقریبی در کشور اگر در هر نقطه یا منطقه ای حادثه ای به وقوع بپیوندد، می توانیم متناسب با استانداردهای جهانی وارد عمل شویم و با توجه به این موضوع باید همیشه در حال به روزرسانی انبارها باشیم. یکی از مهم ترین نکاتی که در این میان وجود دارد، بحث دپو اقلام در مناطق مختلف تهران است که برای اجرایی شدن این موضوع در حال رایزنی برای ایجاد تفاهمنامه ای با شهرداری هستیم.»
**هیچ گسلی خاموش نیست
یکی از مهم ترین دغدغه این روزهای پایتخت نشینان صحبت از فعال شدن گسل هایی است که تهران را به احاطه درآورده است. گسل هایی که به گفته مدیر مرکز کنترل و هماهنگی عملیات سازمان امدادونجات هیچ وقت خاموش نبوده اند و تنها به خاطر پایین بودن سطح اطلاعات عمومی، صحبت از فعالیت مجدد آنها به میان می آید. مرتضی مرادی پور با تاکید بر فعالیت همیشگی گسل ها می گوید: «در هیچ جای جهان گسل خاموشی دیده نمی شود و فعالیت خاصه همه آنهاست. تنها در بعضی از مواقع فعالیت گسل ها بیش از همیشه شده و با قدرت بیشتری باعث لرزه زمین می شوند. در واقع وقتی این فعالیت بیش از حد می شود، لرزه های قوی تری ایجاد شده و مردم آن را احساس می کنند. وقتی می گوییم تهران روی کمربند زلزله قرار دارد، یعنی این گسل ها به صورت روزمره فعالیت دارند و لرزه های خفیف آن احساس نمی شود. مرادی پور به زلزله اخیر تهران در منطقه جوادآباد اشاره می کند و می گوید: «بیش از 20لرزه در این منطقه احساس شد که بزرگ ترین آن 4.2ریشتر قدرت داشت. با توجه به ارتباطی که سازمان امدادونجات با موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران دارد، این موسسه در قالب هشدار به سازمان اعلام کرد که گسل ها در منطقه بیش از حد فعال شده است. البته با توجه به سامانه هشدار سریع که از طریق لینک مستقیم با موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران داریم، تمام لرزه ها به محض وقوع برای سازمان قابل مانیتورینگ است.»
**آماده باش از نوع زرد و نارنجی یا قرمز!
اعلام وضعیت نارنجی یکی از مهم ترین حرف های پرتنشی بود که بعد از زمین لرزه در منطقه جوادآباد تهران، میان مردم به خصوص اصحاب رسانه رد و بدل می شد. وضعیتی که به گفته مرادی پور در رده دوم اعلام آمادگی قرار دارد. مدیر مرکز کنترل و هماهنگی عملیات سازمان امدادونجات به سه نوع آماده باش زرد، نارنجی و قرمز در زمان وقوع حوادث اشاره می کند و می گوید: «هنگامی که وضعیت زرد اعلام می شود، کلیه مرخصی ها به طور اتوماتیک لغو شده و تیم های عملیاتی حاضر در پایگاه های امدادی هوشیارتر از قبل باید باشند. در واقع در این مرحله آمادگی امدادگران دوچندان می شود. اما وضعیت نارنجی یک مرحله بالاتر از آن است و وقتی اعلام می شود که هشدار جدی تر برای وقوع حوادث می دهند. در این وضعیت علاوه بر اینکه تیم های عملیاتی حاضر در پایگاه ها با هوشیاری بیشتر آماده ارائه خدمات هستند، در هر مرکزی یک تیم اضافه تر از تیم حاضر، تشکیل می شود. پایگاه های امدادی که به محل محتمل وقوع حادثه نزدیک تر باشند، باید با ضریب اطمینان بیشتری تیم ها را تقویت کنند. وضعیت قرمز نیز بعد از وقوع حادثه است که این مرحله حاد به حساب می آید و در صورت اعلام این وضعیت، کلیه عوامل امدادی جمعیت هلال احمر باید در محل های خدمت خود حاضر شوند.» چگونگی فرماندهی عملیات در حوادث ممکن است یکی از سوالاتی باشد که ذهن خیلی ها را درگیر کند.
**تعطیلی کل کلانشهر شایعه است!
تعطیلی کل کلانشهر در صورت وقوع زمین لرزه از شایعاتی است که زیاد شنیده می شود. مرتضی مرادی پور با رد این موضوع، می گوید: «وقوع زلزله در تهران قرار نیست کل شهر را دگرگون کند، چراکه به طور حتم یک یا چند منطقه از پایتخت درگیر آن خواهند شد و نباید این نگرانی وجود داشته باشد که کل تهران از بین می رود. در واقع باید با این تفکر غلط مقابله کرد، چراکه اگر بخواهیم اینگونه فکر کنیم، هیچ نوع آمادگی برای مقابله با این حادثه معنی پیدا نمی کند، اما باید توجه داشته باشیم، شرایط پایتخت نسبت به شهرهای دیگر خاص تر و تراکم جمعیتی در این شهر به نسبت زیادتر است، به تبع این حجم تراکم دسترسی تیم های امدادی را به مردم حادثه دیده محدودتر می کند.»
**تونل های مترو، مناسب ترین راه دسترسی به مصدومان است
مدیر مرکز کنترل و هماهنگی عملیات سازمان امدادونجات به سه راه اصلی برای دسترسی به مصدومان اشاره می کند و می گوید: «در صورت بروز حوادث بزرگ مانند زلزله، نخستین راه دسترسی زمینی به مردم حادثه دیده است که با توجه به حجم بالای ترافیک پایتخت، کار برای امدادگران تا حدودی با دشواری همراه است. دسترسی هوایی از طریق بالگرد راه دیگر است که جمعیت هلال احمر ظرفیت کامل امدادرسانی از این راه را دارد. اما باید در نظر داشت محدودیت های خاص برای پرواز در آسمان تهران و همچنین عدم امکان فرود بالگرد در بعضی از نقاط از مشکلاتی است که ممکن است راه کمک رسانی را محدود کند.» وی در ادامه تصریح می کند: «اما شاید به نوعی سومین راه برای امدادرسانی، بهترین راهکار در زلزله احتمالی تهران باشد که سازمان پیشنهاد آن را نیز به سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران داده است. استفاده از تونل های مترو یکی از مهم ترین فرصت هایی است که با توجه به نوسازبودن و دسترسی مناسب آن به نقاط مختلف شهر، بهترین راه برای امدادرسانی به حساب می آید.»
**هنوز واقعیت امر برای مردم مشخص نشده است
هشدار در خصوص زمین لرزه تهران چند سالی می شود که آغاز شده و هر از چند گاهی این هشدارها صورت جدی تری به خود می گیرد. هشدارهایی که به گفته مدیریت سابق آموزش سازمان امدادونجات، جمعیت هلال احمر هنوز واقعیت امر را برای مردم مشخص نکرده است. عبدالرضا ارغایی که از نجاتگران پیشکسوت جمعیت نیز به حساب می آید و نزدیک به نیم قرن از حضورش در هلال احمر می گذرد، آینده خوبی را برای تهران پیش بینی نمی کند و معتقد است قبل از هر اقدام باید مردم را جدی تر به خطرات زلزله آگاه کرد. وی می گوید: «هنوز واقعیت امر برای مردم بازگو نشده است و ما به عنوان نخستین قدم در این راه باید عواقب زلزله تهران را به آنها بشناسانیم. با توجه به شرایط فعال شهر تهران، شاید مهم ترین اقدام، آمادگی مردم از طریق آموزش هایی باشد که در طرح های گوناگون از طریق سازمان های مختلف مدتی است شروع شده است. آموزش هایی که بهتر است تحت یک برنامه منسجم ملی پیش رود و اینگونه ناهماهنگ نباشد. همیشه این سوال پیش می آید در صورت وقوع زمین لرزه در تهران، بعد از چند ساعت می توان به مصدومان دسترسی پیدا و امدادرسانی را آغاز کرد؟ اما باید در نظر داشت با توجه به آسیب پذیری بافت های شهر و همچنین پیچیدگی مسیرها، سرعت امدادرسانی در ساعات ابتدایی با کندی مواجه می شود.»