تهران؛ رزرو بلیت شب گردی با کارتن خوابها!

چندسالی است که آغاز ماه رمضان با آغاز خبرهای تهرانگردی شبانه همراه می‌شود. شب گردی که بیش از گردش، همراهی با کارتن خواب‌ها و معتادان ساکن در بافت تاریخی را به همراه دارد.

خبرگزاری میراث فرهنگی – گردشگری – چند سالی است که آغاز تعطیلات تابستان با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان همراه می‌شود. از این مسئولان که تنها چاره رونق گردشگری در فصل روزه داری را شب گردی می‌دانند در صدد خبرسازی و تبلیغ تورهای شبانه بر می‌آیند.

تهرانگردی شبانه نیز در صدر این اخبار جای دارد چنانکه «رجبعلی خسرو آبادی»مدیر کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان تهران هر سال با آغاز ماه رمضان خبری مبنی بر برگزاری گردشگری شبانه ویژه ماه مبارک رمضان منتشر می‌کند. تدبیری که با توجه به تجربه سالهای گذشته، در نهایت به شکست منتهی می‌شود.

سال گذشته نیز خسروآبادی از فعال شدن 10 مسیر و حضور موزه‌هایی همچون موزه آبگینه در بحث گردشگری شبانه خبر داده بود اما از آنجایی که این طرح نیز مانند سایر طرح‌های گردشگری شبانه با شکست روبه‌ٰرو شد امسال خبرها از فعال شدن تنها دو مسیر در تهرانگردی شبانه حکایت دارند.

چنانکه به گفته مدیر کل میراث و گردشگری استان تهران، گشت‌های شبانه تهران در بافت تاریخی تهران قدیم با مشارکت شهرداری منطقه 12 در دو محور خیابان سی تیر و گذر امام زاده یحیی هر هفته در ماه مبارک رمضان برای اقشار خاص برگزار می شود. گشت‌های امسال قرار است با رنگ بوی تاریخی و مذهبی و برای عکاسان ، راهنمایان تور، دانشجویان ، فعالین و علاقه مندان حوزه‌های مرتبط با حوزه میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شود.

چنین تصمیمی نشان از شکست طرح‌های سالهای گذشته در حوزه گردشگری شبانه دارد چراکه از یک سو مسیرهای انتخاب شده در بافت تاریخی تهران بیش از آنکه تصویری خوش‌آیند در ذهن گردشگر بوجود آورد، ترکیبی از سیاهی، زباله، اعتیاد و سکوت دردآور بناها و انسان‌هایی که بر سر هم آوار شده‌اند را بوجود می‌آورد که نه تنها سوژه شب گردی گردشگران نمی‌تواند باشد بلکه سوژه‌ای اجتماعی برای به تصویر کشیدن درد و فقر است.

از این رو، مخاطبان تهرانگردی شبانه امسال را فعالان میراث و گردشگری تشکیل می‌دهند تا بتوانند در عین رونق در گردشگری شبانه به دنبال سوژه‌های خود نیز بروند.

با توجه به وضعیتی که بافت های تاریخی ایران به خصوص بافت تاریخی تهران دارد امکان گردشگری شبانه در آن ها امکانپذیر نیست. چراکه با تغییر مناسبات و تعاملات فرهنگی و اجتماعی نوع و شیوه زندگی هم در این مناطق به کلی دگرگون شده و این مناطق را از جریان زندگی عادی خارج کرده است. درواقع زندگی شبانه در بافت تاریخی چیزی جز حضور کارتن‌خواب‌ها و معتادان نیست و اگر گردشگری شبانه بخواهد در این بافت رونق یابد باید با کارتن‌خواب‌ها همراه شد.

این درحالی است که آنطور که در مستندات تاریخی از جمله خاطرات عبدالله مستوفی و سعید نفیسی آمده است تهران تا دوره قاجار شاهد گردشگری‌های شبانه بود. تهران دوره قاجار نور و روشنایی نداشت اما هویت داشت. مردم با فرا رسیدن ماه رمضان تا نیمه‌ّهای شب خرید می‌کردند و به حسینیه‌ّها می‌رفتند اما در زمان حال، با وجود روشنایی‌های فراوان هویت شب گردی‌ها تهران از بین رفته و دیگر میلی برای ادامه این روند وجود ندارد.

درواقع می‌توان با تعریف و فعال سازی مسیرهایی مانند پل طبیعت راه را برای بازدید از پارک طالقانی و پارک آب و آتش باز کرد. می‌توان تمهیداتی اندیشید تا شکمگردی شبانه در ماه رمضان فعال شود و رستوران‌ّها و مراکز فروش اغذیه تا صبح به ارائه خدمات بپردازند.

می‌توان مسیرهایی برای گردشگری شبانه تعریف کرد که عموم جامعه را درگیر کند. به طور مثال بیشتر مردم دوست دارند شب‌های تابستان را در شهربازی‌ها و مجموعه‌های تفریحی گردشگری سپری کنند. می‌توان با فعال سازی پردیس‌ها و مجتمع‌های فروشگاهی گردشگری خرید را در کنار گردشگری فرهنگی با اجرای طرح افطار تا سحر بیش از گذشته رونق داد.

با این وجود ظرفیت گردشگری شبانه در تهران به قدری پائین است که پارک ارم پاسخگوی جمعیت حدود 11 میلیون نفره تهران نیست و مجتمع‌های تجاری سرپوشیده‌ای که در خود شهربازی‌های محدودی دارند پاسخگوی نیاز مردم نیستند چرا که راس ساعت یا زمان خاصی بسته شده و فعالیتشان را متوقف می‌کنند.

مسئولان میراث و گردشگری تهران به جای تعریف مسیرهایی که تجربه شکستشان در سالهای گذشته پشت سر گذاشته شده می‌توانند مسیرهای جدیدی تعریف کنند که بتواند نظر گردشگر شبانه را جلب کند و سپس در کنار آن به گنجاندن مسیرهای تاریخی تهران اقدام کنند. در مرحله نخست باید سعی کرد تا چهره منفی که از یک طرح در ذهن گردشگران شکل گرفته تبدیل به تصویری مثبت شود سپس به فکر رونق و احیای سایر طرح‌ها برآمد.