کانکس چند منظوره ای که با تقاضای دهیاری و با موافقت معاونت گردشگری خوزستان در محوطه باستانی کول فرح ایذه برای ارائه خدمت به گردشگران نوروزی مستقر شده بود با گذشت 3 سال همچنان بر روی عرصه درجه یک جا خوش کرده است.

خبرگزاری میراث فرهنگی – گروه میراث فرهنگی - مالک کانکس مستقر شده در کول فرح می گوید ما با نامه و مجوز میراث فرهنگی در کول فرح کانکس مستقر کردیم. اگر غیر از این بود چگونه می توانستیم کانکسی به این بزرگی را در وسط عرصه کول فرح مستقر کنیم.

وارد کول فرح که می شوید سنگ چینی ها و ستون هایی بی سقفی می بینی که همه اینها تا حدود 2 دهه پیش ساکنانی را در خود جای می داد که به دلیل کمبود آب و باستانی بودن آن مکان ترجیع دادند در مسافتی حدود یک کیلومتر آنطرف تر و در مسیر جاده ایذه به شهرکرد روستای کول فرح را منتقل کنند.

سال 1381 بود که پایگاه آیاپیر احداث شد تا حوزه تمدنی آیاپیر که گستره ای فراتر از ایذه داشت را مورد بررسی، پژوهش، کاوش و مراقبت قرار دهد اما طی این 14 سال به جای اینکه پایگاه مورد نظر تقویت شود روز به روز در زمینه امکانات، کمبود نیروی کارشناس در حوزه مرمت، باستان شناسی، مردم شناس، معمار ضعیف تر شد.

سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان با سفر به ایذه متوجه برخی تغییر و تحول ها در محوطه کول فرح شد. او در خصوص مشاهداتش گفت: با اینکه اداره کل میراث فرهنگی خوزستان سالها پیش یک ساختمان به اسم سرویس بهداشتی در عرصه کول فرح ایجاد کرد تا گردشگران استفاده کنند اما هیچگاه درب آن تا به امروز باز نشد. ولی با ذاین حال در ادامه بازدیدم متوجه وجود یک کانکس در نزدیکی نقش برجسته شماره یک شدم که تعرض آشکار به عرصه بود.

مجتبی گهستونی افزود: برخی از مسئولان میراث فرهنگی صنایع دستی گردشگری خوزستان سخنان متناقضی بیان می کنند و می گویند با وجود اینکه استقرار کانکس یک تعرض آشکار به محوطه است اما مالک کانکس بدون اجازه آن را مستقر کرده است.

وی افزود: در تماسی که با مالک کانکس داشتم او معتقد بود که ما این کانکس را مقطعی و با موافقت خود میراث فرهنگی آنجا گذاشته ایم و بعدها به جای آن کانکس، ملک خود را با مصالح بومی و بر اساس ضوابط میراث فرهنگی خواهیم ساخت.

سخنگوی انجمن تاریانا با اشاره به اینکه برخی از مسئولان میراث فرهنگی سعی در القا این نکته دارند که ظاهرن خدمات دهی به گردشگران با استقرار این کانکس را مقدمه تعرض های بعدی به کول فرح فرض کنند بیان داشت: پیگیری های من در گفت وگو با برخی از عوامل میراث فرهنگی این ذهنیت را القا می کند که مالک کانکس به دلیل کمبود امکانات در کول فرح را بهانه ایی کرده تا به اسم رونق منطقه و گسترش و توسعه گردشگری در محوطه مورد نظر ساخت و ساز کند.

به گفته برخی دوستداران میراث فرهنگی، کول فرح ایذه که هنوز تعیین عرصه و حریم آن به سرانجام نهایی نرسیده و ابلاغ نشده است در حال حاضر به وضعیتی دچار شده است که اگر در آینده شاهد ساختمان‌سازی در این محل باشیم، دور از انتظار نیست و جای تعجب ندارد.

گهستونی یادآور شد: پیش تر مالکان زمین های اطراف با حصارکشی در پیرامون کول فرح برخی از ساکنان قبلی در این منطقه باستانی را ترغیب کرده اند تا با ورود به عرصه محوطه تلاش کنند تا وضعیت مالکیت آنها تعیین و تکلیف شود.

این فعال فرهنگی با یادآوری تماس خود با مالک کانکس گفت: آقای فرضعلی وند مالک کانکس مدعی شد که آنجا ملک پدری اش است و سند دارد و انواع نامه ها و موافقت ها را از مدیرکل وقت میراث فرهنگی خوزستان و شهرستان، فرماندار و دهیار را دارد. او می گوید به هیچ وجه نیاز مالی ندارد و با ایجاد یک ساختمان مهمان سرا و سفره خانه و انجام درخت کاری کنیم هدفمان کمک به میراث فرهنگی منطقه است. جالب تر اینکه مالک حتی معتقد است که پروانه ساخت دارد و پیمانکار اداره کل مصالحش را که برای ساخت و ساز و مرمت آورده بود بدون اجازه او برای ایجاد سنگفرش های دسترسی به نقش برجسته ها استفاده کرده باید خسارت آن را پرداخت نماید.

دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان در ادامه اظهار داشت: از حدود شش سال پیش بخشی از عرصه کول‌فرح توسط معارضان فنس‌کشی شد. آن‌ها ادعا می‌کنند بخشی از این زمین‌ها مالک داشته و قسمتی دیگر متعلق به منابع‌ ملی است که در این میان ساخت مرغداری نمونه بارز این ادعا است.

گهستونی تاکید کرد: استقرار کانکس که چندین اتاق دارد در زمان مدیریت خدیجه ملامیرزایی که مسئولیت پایگاه آیاپیر را بر عهده داشت انجام شد. دوره ای که بسیاری معتقدند، پایگاه آیاپیر در تعطیلی نصف نیمه بود و خروجی نداشت.

وی افرود: عد از اینکه کارشناسان یونسکو در سال 2008 از ایذه بازدید کردند و آن را واجد ثبت جهانی دانستند، حال این پرسش پیش می آید که با وجود مطرح شدن ضرورت ثبت جهانی ایذه توجه به وضعیت تملک بناها و محوطه های باستانی اهمیت دارد و سازمان میراث فرهنگی کشور باید برنامه شفاف خود را برای احیا و حفاظت هرچه بیشتر محوطه های باستانی ایذه همچون کول فرح اعلام نماید.

دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا گفت: کول‌فرح یکی از سایت‌های تاریخی و بااهمیت ایذه به‌شمار می‌رود که بالغ بر 400 نقش‌برجسته در این محوطه وجود دارد که به‌دلیل نبود طرح حفاظتی شرایط مناسبی را سپری نمی‌کنند. عاملی که سبب شده هم اکنون تعداد بسیاری از سنگ‌نوشته‌ها دچار خوردگی و مزین به یادگاری، یادگاری‌نویسان شوند.

مجتبی گهستونی افزود: محوطه ها و بناهای تاریخی ایذه در شرایط بسیار نگران کننده ای از لحاظ مالکیت، تعرض و تخریب قرار دارند. مدیران ارشد میراث فرهنگی خوزستان و کشور که از کم کاری برخی مدیران زیر دست خود غافل هستند در این خصوص مقصرند و باید پاسخگو باشند.

وی بیان کرد: ضرورت دارد که گارگروهی ویژه برای ایذه تشکیل شود تا مشکل حریم و تملک آثار تاریخی را عارضه یابی کنند و به تکمیل حرایم، تصویب آن و ابلاغ حرایم مبادرت کنند.

گهستونی اظهار داشت: وضعیت تملک در آثار تاریخی ایذه به قدری بحرانی است که حتی پایگاه آیاپیر ایذه که در مجاورت کول فرح قرار دارد هم در تملک پایگاه نیست و برای راه اندازی موزه سنگ ایذه شامل انواع نقش برجسته، سنگ آسیاب، کتیبه، انواع سنگ قبر،، انواع هاون، درب های سنگی، ابزار الات عصر سنگ و... مشکل دارد. تا جایی که نقش برجسته باجول در شرایط بسیار ناگواری سالهاست در حیاط میراث فرهنگی ایذه در زیر باد، باران وآفتاب در یک محفظه شیشه ای قرار گرفته است.

سخنگو انجمن تاریانا تاکید کرد: در سال 92 جلسه ای تشکیل شد تا حرایم کول فرح به دلیل وضع خاص و اهمیت آن برای ثبت جهانی و پس از تامین اعتبار لازم، مورد گمانه زنی قرار گیرد تا وضعیت حریم و عرصه آن بهتر مشخص گردد. اما با وجود آنکه بحث ثبت جهانی ایذه مطرح است ولی ثبت تعیین و عرصه حریم مهم ترین محوطه ایذه یعنی کول فرح لازمه اش پیگیری های معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی خوزستان است. اما موضوع دیگر اینکه این اداره کل حدود دوماه است که فاقد معاونت میراث فرهنگی است و انجام امور مهم محوله در حوزه میراث فرهنگی در شرایط فعلی مسکوت مانده است.

وی ابراز نگرانی کرد: عدم پیگیری های تدریجی برای ایجاد تعین عرصه و حریم برای بسیاری از محوطه ها و بناها درحال‌حاضر باعث شده تا در شهرهای امروز نه‌تنها حریم‌ها رعایت نمی‌شود بلکه حرمت‌ها نیز از بین‌رفته‌اند. به همین دلیل است که وقتی کیفیت شهر امروز با شهر دیروز مقایسه می‌شود با تنزل شرایط زندگی مواجه می‌شویم. در شهرهای امروز بسیاری از حریم‌ها به بهانه و عنوان غلط توسعه رعایت نمی‌شود. توسعه امری کیفی است که علاوه بر حجم و رنگ باید احساس لذت و آسایش در محیط را ارتقا دهد.