«بیتا اشرفی» ۱۷ سال است به عنوان راهنمای گردشگران چینی در ایران کار می‌کند. او جزو نخستین راهنمایان چینی زبانی است که کارت رسمی خود را از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گرفت و در این مدت گردشگران و تاجران زیادی را از ایران و چین به سفر برده است. «اشرفی» بر حسب تجربه‌اش، در شرایطی که گفته می‌شود چینی‌های مقیم، بازار گردشگری را از دست ایرانی‌ها بیرون کشیده‌اند، می‌تواند شرح واضح‌تری از اوضاع حال حاضر داشته باشد. به تعریف اشرفی، چینی‌ها در دسته گردشگرانی با اخلاقی عجیب و خاص قرار دارند، آنها معمولا پر سر و صدا غذا می‌خورند و حرف می‌زنند. حسابی اهل چانه زدن هستند و عکس گرفتن در خون‌شان است. چینی‌ها از نظر بهداشتی به نسبت ایرانی‌ها ضعیف‌اند، اما روی هم رفته گردشگران سختی به شمار نمی‌آیند و تذکرها و نکته‌ها را می‌پذیرند.

جذاب‌ترین ویژگی گردشگران چینی، ولخرج بودن‌شان است، برای همین کشورهای زیادی برای جذب آنها که هر سال جمعیت‌شان هم رو به افزایش است، علاقه نشان می‌دهند و هر کاری که از دست‌شان برمی‌آید انجام می‌دهند تا چینی‌ها راحت‌تر سفر کنند. او از ولخرجی چینی‌ها خاطره‌ای هم تعریف کرد و گفت: زمانی به عنوان راهنمای گردشگری گروهی از ایرانی‌ها را در پاریس همراهی می‌کردم، در تمام فروشگاه‌های برند در این شهر جز چینی‌ها تبعه خارجی دیگری دیده نمی‌شد، آنها برای خریدن اجناس چند میلیونی صف کشیده بودند، برای همین در فرودگاه شارل دوگل فرانسه، کارمندان زیادی از بین چینی‌ها انتخاب شده‌اند تا خدمات بهتری به این گردشگران بدهند و تبلیغی از فرانسه برای چینی‌های دیگر باشند.

«اشرفی» به نظریه تورگردانان آمریکایی، فرانسوی و ژاپنی که سخت دنبال گردشگران چینی هستند، اعتقاد دارد و اظهار کرد: با توجه به افزایش شمار گردشگران این کشور، چین بازار هدف خوبی به حساب می‌آید، برای همین دنیا روی آنها زوم کرده است.

اما همین گردشگران جذاب که دنیا دنبال آنها است، مدتی می‌شود به چالشی پرحاشیه برای ایرانی‌ها تبدیل شده‌اند. استفاده از اقامتگاه‌هایی که از هیچ مرجع رسمی مجوز ندارند، همسفر شدن با دانشجویان چینی رشته‌های ادبیات فارسی و الهیات و متعاقب آن کنار زدن راهنماهای ایرانی، سفرهای گروهی بدون استفاده از خدمات آژانس های مسافرتی ایرانی که بیش از یک دهه تلاش کردند تا موفق شوند ایران جزو مقاصد امن و مجاز چینی‌ها شود و جریان اقتصادی دوسویه‌ای بین دو کشور شکل بگیرد، از مهم‌ترین عواملی است که بازار را در داخل کشورمان از ایرانی‌ها گرفته و به دست چینی‌ها انداخته است.

هرچند معاون گردشگری در گفت وگویی با ایسنا، به استناد بررسی هایی که می‌گوید انجام داده، منکر وقوع این اتفاقات از جانب گردشگران چینی شده؛ چرا که معتقد است؛آنهایی که چنین می‌کنند گردشگر نیستند، مسافرانی عادی هستند که به قصد تجارت و یا سفر شخصی با ویزای ورود ( (On Arrivalبه ایران می آیند.

اشرفی، راهنمای چینی‌زبان در این‌باره به ایسنا گفت: سال گذشته یک‌سری اقدامات انجام شد تا فعالیت این خانه‌ها که به عنوان اقامتگاه رسمی مجوز نداشتند آشکار شود، اما مستنداتی وجود ندارد مبنی بر اینکه مصرف‌کنندگان این خانه‌ها، لزوما گردشگر هستند یا تاجر و یا مسافرانی شخصی. نمی‌توان این‌ها را از یکدیگر تفکیک کرد، چون شیوه ورود چینی‌ها به ایران طوری است که این امکان را نمی‌دهد.

وی به تجربه‌های شخصی‌اش استناد کرد و افزود: ما مسافران‌مان را از آژانس‌های گردشگری می‌گیریم و روی ارتباط‌هایی که با آنها داریم استنباط می‌کنیم که صد درصد مصرف‌کنندگان آن خانه‌ها، گردشگر نیستند، به هر حال افرادی هم هستند که سفر اقتصادی و یا تفریحی به ایران دارند و می‌خواهند اقامت مقرون به صرفه‌ای داشته باشند، پس این خانه‌ها را انتخاب می کنند، جایی که می توانند به سبک چینی پذیرایی شوند و غذاهای مخصوص خود را مصرف کنند، اما یقین دارم که آژانس های مسافرتی، گردشگران چینی را به سمت این اقامتگاه ها هدایت نمی کنند.

این راهنمای چینی زبان ادامه داد: چین معمولا به ایرانی ها سخت ویزا می دهد، اغلب گروهی و با اعتبار زمانی محدود. به ندرت هم درخواست های شخصی را جواب می دهد. به تجربه تا حالا ندیده ام که یک ایرانی شخصا اقدام کند و موفق شود ویزای چین را بگیرد، معمولا از کانال های تعیین شده ای باید عبور کرد.

وی اضافه کرد: سفر به چین خیلی سازماندهی شده و روی مقررات است. الزاما هنگام سفر به این کشور باید از راهنماهای چینی و هتل استفاده کرد، اما در مقابل، سفر به ایران برای چینی‌ها خیلی سهل است. یکی چینی بدون دعوتنامه با ویزای فرودگاهی On Arriva می‌تواند به ایران سفر کند و معمولا به مشکل برنمی‌خورد. این شیوه ورود باعث شده خیلی به اطلاعاتی درباره ساکنان آن خانه‌ها که آیا گردشگر هستند یا نه، راهنمای ایرانی گرفته‌اند و یا در هتل اقامت کرده‌اند، دسترسی نداشته باشیم.

اشرفی، خانه‌های بدون مجوز که اقامتگاه مسافرانی از چین در تهران شده و سال گذشته سر و صدای زیادی هم به پا کرد، مشکل اصلی ندانست و گفت: بعضی از آژانس‌های ایرانی برای هدایت گردشگران چینی در داخل کشورمان از اتباع چینی ساکن در ایران استفاده می کنند و معمولا سراغ راهنمای ایرانی که سال ها زحمت کشیده و این زبان را فرا گرفته واز سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کارت رسمی دریافت کرده اند، نمی روند. این مورد در آژانس های جدید بیشتر دیده می شود و این مشکل اصلی گردشگری ما است، نه آن خانه ها که ساکنان آن اغلب چینی هایی هستند که می خواهند طولانی تر و مقرون به صرفه تر در ایران اقامت داشته باشند.

به گفته او، بهره‌گیری از چینی‌های مقیم ایران در تورهای گردشگری آنقدر زیاد شده که کار تقریبا از دست راهنمایان ایرانی که شاید تعدادشان به اندازه انگشتان دو دست هم نباشد، گرفته شده است.

اشرفی گفت: تفاوت دستمزد راهنماهای چینی زبان ایرانی با چینی هایی که فارسی می دانند، شاید در حدود ۳۰ درصد باشد. همین انگیزه خوبی برای آژانس های ایرانی است که سراغ دانشجویان چینی بروند که می خواهند هزینه های خود را در ایران به نحوی تامین کنند. از طرفی چینی ها تحت تاثیر فرهنگی که دارند، افرادی سخت کوش و تلاشگر به شمار می آیند که با دستمزدی پایین برای کار ی زمان بر توانسته اند بازار گردشگری را از راهنماهای ایرانی بگیرند.

این راهنماهای چینی زبان درباره اقدامات رسمی که برای ساماندهی این شرایط مثل کشور چین صورت گرفته است، اظهار کرد: شرایط ایران مثل چین نیست. وقتی آن ها اینقدر راحت وارد کشور ما می شوند نمی توانیم چنین سامان دهی داشته باشیم. ضمن این که وقتی چینی ها جواز ورود به ایران را می گیرند، یعنی مشکلی ندارند و ما نمی توانیم آن ها را در چارچوب قرار بدهیم. اگر در چین، شرایط متفاوتی وجود دارد به این خاطر است که از همان ابتدای سفر، یعنی در مرحله ویزا، محدودیت هایی حاکم شده و گردشگر باید از طریق آژانس، سفر و از خدمات آن کشور استفاده کند.