اخیرا باستانشناسان ازبکستان اثری باستانی را کشف کرده اند که گفته می شود منحصر به فرد و دارای اهمیتی جهانی می باشد. (عکس زیر)

بنا به گزارش فرهنگستان علوم ازبکستان، این اثر که یک تابلوی چوبی ست، نخستین یافته در تاریخ باستانشناسی آسیای مرکزی ست که در جریان کاوش در ایالت سمرقند کشف شده است. گفته می شود که این اثر متعلق به دوره زرتشتی است. تابلو (که به ارتفاع 141 سانتیمتر و عرض 141 سانتیمتر است، تصاویری از مردمان مختلف آن دوره را نشان می دهد.

به عقیده باستان شناسان ازبکستان «سوژه اصلی این تابلو پرستش خدای زرتشتی( به شکل یک شیر دراز کشیده بر تخت) است. افراد ی که دور او هستند برای ستایش او جمع شده اند. و در ردیف پایین نیز نوازندگان و افرادی که با هدایای مختلف به سوی خدای زرتشتی حرکت می کنند، دیده می شود .«

آقای جواد مفرد، استوره شناس ایرانی، و همکار بنیاد میراث پاسارگاد در مورد این اثر کشف می گوید:

«تاج و بی ریشی و طرز نشستن تخت نشین به شاهزاده گوتمه بودا شبیه است، ولی محفل ایرانی است. در شعر نظامی نیز نوبهار بلخ بودائیان به زرتشت منتسب است. هرتسفلد و هاروی کرافت هم زرتشت و بودای تاریخی را در وجود گائوماته بردیه (سپیتاک سپیتمان، پسر ملکه آمیتیس دختر آستیاگ، پسرخوانده کوروش و حاکم بلخ در عهد کوروش) دریافته اند. بردیه (تنومند) هم لقب وهیزداته (تنومند) پسر کوروش و کاساندان و هم لقب گائوماته بردیه پیر پسر خوانده کوروش و پسر ملکه آمیتیس دختر آستیاگ بوده است. همنامی این دو بردیه در خانواده کوروش باعث آشفتگی شده است. چون شایعه مرگ کمبوجیه در مصر به این دو بردیه رسیده بود ایشان در پیشیااُوادا (نقش رستم) باهم دیدار کرده و اداره امور کشور همچنان در دست گائوماته بردیه نائب السلطنه کمبوجیه باقی مانده بود.»

ایشان با نقل قولی از آقای نورعلی مرادی که گفت است: «چهره ها، لباس ها، آرایش، ژست و گارد افراد، آلات موسیقی، سرهای بی کلاه و پوشش،....هنر یونانی با ته مایه لعابی از فرهنگ آسیای میانه است.» و این نشانگر آن است که تابلوی چوبی متعلق به عهد یونانیان است.» می گویند: « یونانیهایی که در بلخ (باختریا) حکومت میکرده اند در عهد مناندر (قرن دوم پیش از میلاد) به تقلید از آشوکای هندی، زرتشتی-بودایی شده بوده اند. تصویری از بودا را میان نوازندگان خویش کشیده اند. درست به اندازۀ سه برابر اندازه نوازندگان چون لقب گائوماتای یعنی سمردیس به معنی دارندۀ تن سه برابر بوده است».