سازمان بین‌المللی مهاجرت می‌گوید بازگشت داوطلبانه یا اجباری مهاجران افغان از ایران در سال ۲۰۱۸ میلادی ۶۶ درصد افزایش یافته و به حدود ۸۰۰ هزار نفر رسیده است.

این رقم بسیار بیشتر از شمار مهاجران افغان است که از پاکستان به کشور خود بازگشتند. در سال ۲۰۱۸ میلادی حدود ۳۳ هزار مهاجر افغان از پاکستان به کشور خود مهاجرت معکوس داشتند.

لارنس هارت، رئیس هیات مأموریت سازمان بین‌المللی مهاجرت در افغانستان به خبرگزاری فرانسه گفته است که در مجموع ۷۷۳ هزار و ۱۲۵ مهاجر افغان سال ۲۰۱۸ میلادی ایران ترک کرده‌اند. حدود نیمی از این مهاجران داوطلبانه و نیمی دیگر به اجبار به افغانستان بازگشته‌اند.

رئیس هیات مأموریت سازمان بین‌المللی مهاجرت در افغانستان پیش‌بینی کرده است که این آمار در سال ۲۰۱۹ میلادی افزایش پیدا خواهد کرد. او به خبرگزاری فرانسه گفته است: «دلیل بازگشت این افراد به خاطر کاهش فرصت‌های اقتصادی در منطقه از جمله در ایران بوده است.»

خبرگزاری رویترز ماه دسامبر در گزارشی به نقل از سازمان بین‌المللی مهاجرت نوشته بود تقاضا برای به‌کارگیری افغان‌ها در بازار غیررسمی ایران به‌شدت افت کرده است. در پی بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه ایران وضعیت اقتصادی این کشور نابسامان است و واحد پول ملی ایران به شدت سقوط کرده است.

در این گزارش رویترز آمده بود: «از یک طرف افغان‌ها معمولا درآمدی که در ایران داشتند را ماهیانه به کشور آبا و اجدادی می‌فرستادند، که الان دیگر این کار برایشان میسر نیست و از آنجا که اوضاع اقتصادی در استان‌های گرفتارخشکسالی مثل هرات، بادغیس و غور نامناسب است، این مناطق به‌طور ویژه از این وضعیت رنج می‌برند.»

خبرگزاری فرانسه نوشته است مهاجران افغان به امید یافتن کار ۳۰۰ تا ۵۰۰ دلار به قاچاقچی‌های انسان می‌دهند تا آنها را از مرز ایران رد کنند. بسیاری از آنها پس از ورود به ایران تلاش می‌کنند با کمک دوستان یا نزدیکان خود -بدون ثبت‌نام در مراکز دولتی و دور از چشم پلیس- کاری دست و پا کنند. به همین دلیل دولت ایران آمار دقیقی از شمار افغان‌های مهاجر در اختیار ندارد.

آژانس پناهندگان سازمان ملل ماه سپتامبر اعلام کرد بر اساس تخمین دولت ایران حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار تا دو میلیون مهاجر افغان به صورت غیرقانونی در ایران زندگی می‌کنند. یک میلیون مهاجر افغان دیگر نیز رسمأ در ایران ثبت‌نام کرده‌اند.

محمد سرور که در ایران کارگری می‌کرده به خبرگزاری فرانسه گفته است که چاره‌ای جز مهاجرت نداشته چون در افغانستان کاری پیدا نمی‌کرده است. او که در ایران بازداشت و سپس از این کشور اخراج شده، گفته است: «اگر در افغانستان درآمدی داشته باشم، هرگز به ایران باز نمی‌گردم.»