آدرس پست الکترونيک [email protected]









آدينه، 30 تیر ماه 1402 = 21-07 2023

اولین زن هواشناس ایران که پس از انقلاب اسلامی تیرباران شد+عکس

خبرنامه آسو: در سال ۱۳۳۱ در یکی از روزنامه‌های محلی اعلانی منتشر شد که بر اساس آن دارندگان گواهی‌نامه‌‌ی لیسانس می‌توانستند در اولین دوره‌ی دوساله‌ی ‌پیش‌بینی هوایی در فرودگاه مهرآباد تهران شرکت کنند که زیرنظر مستشاران سازمان بین‌المللی هواشناسی برگزار می‌شد.

ژینوس (نعمت) محمودی در این دوره ثبت‌نام می‌کند و به‌عنوان تنها زن دانشجو در این دوره پذیرفته می‌شود. او در سال ۱۳۳۳ با رتبه‌ی ممتاز این دوره‌ی دوساله را پشت‌سر می‌گذارد و به‌عنوان مهندس فوق‌لیسانس به استخدام اداره‌ی کل هواشناسی درمی‌آید که در فرودگاه مهرآباد مستقر است. او در آنجا ضمن کار به آموزش ‌پیش‌بینی جوی در کلاس‌های فرودگاه مهرآباد مشغول می‌شود.

مدت کوتاهی بعد همسرش، هوشنگ محمودی، برای مأموریتی روانه‌ی کرمان می‌شود و خانم محمودی به‌ناچار با خانواده به کرمان می‌رود. چون اداره‌ی هواشناسی کرمان به‌درستی شکل نگرفته بود، او به استخدام اصل چهار کرمان درمی‌آید که یک برنامه‌ی همکاری بین ایران و برنامه‌ی اصل چهار آمریکاست و در آن به روستائیان روش‌های جدید کشاورزی و استفاده از آب و چگونگی رعایت بهداشتی آموزش داده می‌شود.

دو سال بعد، در سال ۱۳۳۵، پس از بازگشت از کرمان به تهران، ژینوس به استخدام رسمی اداره‌ی کل هواشناسی در فرودگاه مهرآباد درمی‌آید و به‌عنوان «پیش‌بین ارشد هواشناسی» مشغول به کار می‌شود و تا سال ۱۳۴۱ در این سمت کار می‌کند.

در طول این مدت او مسئولیت تهیه و تدوین اطلس اقلیمی ایران را بر عهده می‌گیرد، مجموعه‌آماری که در آن جزئیات وضع آب‌وهوا و اوضاع جوی مناطق مختلف ایران و امکانات کشت‌وزرع از نظر اقتصادی، صنعتی و کشاورزی بررسی شده است. این اطلس حاوی نقشه‌هایی از نقاط مختلف کشور است.

ژینوس محمودی می‌گوید: «اطلس اقلیمی ایران از مجموعه‌آمار هواشناسی در ده سال گذشته تهیه شده و حاوی دویست نقشه‌ی ایران است که وضع آب‌وهوای ایران را نشان می‌دهد. ما درحقیقت اطلاعات آماری خود را به‌صورت قابل‌استفاده درآورده‌ایم و تمام مؤسسات عمرانی می‌توانند از آن استفاده کنند.»

این کتاب در سال ۱۳۴۴ از سوی دانشگاه تهران و مؤسسه‌ی جغرافیا منتشر شده و در آن آمده که این اطلس به مدیریت و سرپرستی ژینوس نعمت و زیرنظر محمدحسن گنجی تهیه شده است.

ژینوس محمودی در این دوران مسئولیت بیشتری بابت ‌پیش‌بینی‌هایش داشت، چون ‌پیش‌بینی‌هایش گسترده‌ی بزرگی را در بر می‌گرفت. او می‌گفت: «ممکن است یک پیش‌بینی یا آمار غلط من میلیون‌ها تومان به اقتصاد یا کشاورزی مملکت ضرر بزند.»

ژینوس محمودی در سال ۱۳۴۲ سرپرستی و مدیریت فنی طرح باروری ابرها و باران مصنوعی را بر عهده می‌گیرد و هم‌زمان عضو کمیسیون‌های مختلفی می‌شود که از جمله می‌توان به اینها اشاره کرد: کمیسیون مطالعات و تحقیقات در آلودگی هوا در دانشگاه تهران، کمیته‌ی تحقیقات مالچ‌پاشی و تثبیت شن‌های روان، کمیته‌ی هیدرولوژی ایران و کمیته‌ی ملی اقیانوس‌شناسی.

علاوه بر این، ژینوس محمودی نماینده‌ی ایران در کنگره‌ی اقلیم‌شناسی جهانی و عضو این کنگره در زمینه‌ی کاربردهای هواشناسی و عضو کارگروه اطلس اقلیمی آسیا بود. هم‌زمان نیز در دانشگاه تهران و مدرسه‌ی عالی هواشناسی که زیرنظر سازمان هواشناسی فعالیت می‌کرد، درس می‌داد.

در این دوران او تمرکز و مطالعه‌ی خود را بر چگونگی باروری ابرها و میزان پیشرفت تحقیقات در این زمینه قرار می‌دهد و با بورس سازمان جهانی هواشناسی به تحقیق و پژوهش در دانشگاه‌های آمریکا می‌پردازد.

در کتاب خاطرات ژینوس محمودی چنین آمده است:

تجارب بارورکردن ابرها یا کاستن از قدرت باروری آنها یکی از جالب‌ترین و شیرین‌ترین تجارب زندگی وی است. برای شناخت دقیق حالات، مقدار حساسیت و خاصیت ویژه‌ی فیزیکی آنها که منجر به مهارکردن آنها می‌گردد، طرق موجود را مطالعه و فنون تحریک ابرها را برای باریدن به‌خوبی آزمایش می‌کند. با پرواز در هواپیماهای آزمایشی این مراکز علمی و یا آزمایشگاه‌های پرنده که مجهز به دقیق‌ترین وسایل و دستگاه‌های اندازه‌گیری، نمونه‌برداری و عکس‌برداری هستند در ابرهای طوفان‌زا، ساعت‌ها به پرواز درآمده و سعی می‌کند تا مهارکردن آنها را تجربه کند.

او برای تکمیل تحقیقات و پژوهش‌های خود در زمینه‌ی هواشناسی از سازمان‌های هواشناسی رم، پاریس، لندن،‌ هامبورگ، استکهلم و مراکز دانشگاهی مرتبط با هواشناسی در آمریکا، شوروی و افغانستان دیدن می‌کند تا از نزدیک نتایج پیشرفت‌ها را ارزیابی کند.

در همین زمان در «کنفرانس‌های هواشناسی کشاورزی در بیروت، انرژی‌های طبیعی در رم، کنگره‌ی اقلیم‌شناسی جهانی در استکهلم، کنگره‌ی کاربرد هواشناسی در آلمان و کنفرانس تعدیل هوا در تاشکند ازبکستان شرکت می‌کند».

پس از پژوهش‌های بسیار او پیشنهاد می‌کند که در خلیج‌فارس و دریای عمان یک شبکه در سطح زمین برای اندازه‌گیری‌های دریایی و یک ماهواره‌ی مصنوعی برای ‌پیش‌بینی دریایی دستگاه‌های اندازه‌گیری در سطوح بالای جو ایجاد شود تا هم صیادان جنوب بتوانند از پیش در جریان تغییرات آب‌وهوایی باشند و هم کشتی‌های تجاری ضمن کنترل فعالیت ناوبری از امنیت بیشتر برخوردار شوند.

نتیجه‌ی این تلاش او ایجاد اولین واحد هواشناسی از سوی سازمان بنادر و کشتی‌رانی و شیلات است که منطقه‌ی خلیج‌فارس را تحت‌پوشش قرار می‌دهد. برای همین هم از خانم محمودی به‌عنوان بنیان‌گذار هواشناسی دریایی در ایران یاد می‌شود.

ژینوس محمودی، هم‌زمان با فعالیت‌های اداری و دولتی، پیگیر حقوق زنان نیز بود. او عضو انجمن «رونتا» (زنان تحصیل‌کرده در امور صلح) و رئیس انجمن «صلح دیهیم» بود و همچنین ریاست هیئت‌مدیره‌ی «جمعیت زنان وزارت راه و هواشناسی» را بر عهده داشت.

انقلاب اسلامی

دوسه سال پیش از انقلاب می‌توانست بازنشسته شود، اما به‌دلیل تجریبات زیادی که در زمینه‌ی هواشناسی داشت، دولت با تقاضای بانشستگی‌اش موافقت نکرد. بعد از انقلاب به‌دلیل بهائی‌بودن از کار برکنار و حقوقش قطع شد. حساب بانکی‌اش مسدود و موجودی حسابش نیز به نام بیت‌المال ضبط شد.

اما فقط قطع همکاری و حقوق در میان نبود؛ خانم محمودی در خاطرات روز ۲۱ تیر ۱۳۵۹ می‌نویسد: «دوباره از سازمان هواشناسی مرا برای محاکمه خواستند. محاکمه! البته خواهم رفت، چون کوچک‌ترین خطایی نکرده‌ام و در بی‌گناهی خود شکی ندارم.»

خانم محمودی در خاطراتش از روز ۲۸ تیر ۱۳۵۹ می‌نویسد: «امروز تلفنی به هوشی (هوشنگ)، شوهرم، خبر دادند که خود را کمتر آفتابی کند، چون در پی دستگیری او هستند.»

صبح روز ۳۰ مرداد ۱۳۵۹ زن و شوهر به روال همیشه با همدیگر خداحافظی کردند. هوشنگ که برای شرکت در جلسه‌ی محفل ملی بهائیان رفته بود با حمله‌ی پاسداران انقلاب به همراه جمعی دیگر ربوده شد و دیگر هیچ خبری از او به دست نیامد.

ژینوس به تلاش‌های بی‌نتیجه از سرنوشت همسرش ادامه می‌داد، تا آنکه در ۲۳ آذر ۱۳۶۰، وقتی در جلسه‌ی محفل بهائی شرکت کرد، از سوی پاسداران انقلاب بازداشت می‌شود و به زندان می‌افتد. کمتر از دو هفته بعد از بازداشت، در ۶ دی‌، به‌همراه هفت نفر از اعضای دیگر، درحالی‌که ۵۲ سال بیشتر نداشت، تیرباران شد.

هیچ سند و مدرکی از بازداشت و دادگاه ژینوس محمودی وجود ندارد و تنها سند رسمی‌ای که در دادستانی کل انقلاب اسلامی وجود دارد در تاریخ ۷ دی‌ ۱۳۶۰ منتشر شده و طبق آن ژینوس محمودی و هفت نفر دیگر از اعضای محفل بهائی توسط دادگاه انقلاب اسلامی تهران محاکمه شده و به جرم «جاسوسی» به اعدام محکوم شده‌اند.

خانواده‌ی او چندین روز بعد از اعدام به‌شکل غیررسمی از سوی مسئولان اوین مطلع می‌شوند که اولین زن هواشناس ایران در «کفرآباد» بهشت‌زهرا در قبری گمنام دفن شده است.

ژینوس محمودی امیدوار بود هواشناسی ایران روزبه‌روز پیشرفت کند و به قدرت کشورهایی نظیر شوروی و آمریکای آن روز برسد. خودش می‌گوید: «آرزو دارم که روزی هواشناسی ایران را به جایی برسانیم که اثر مستقیم با زندگی مردم داشته باشد و در بهبود وضع اقتصادی و کشاورزی ما مؤثر باشد.»



Translate by Google: English | Français | Deutsch | Español
به اشتراک بگذارید: