ماجراجویی و یک قمار بزرگ برای اردوغان؟

اعلام رئیس جمهور ترکیه درباره برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری و پارلمانی یک ماجراجویی و چه بسا یک قمار بزرگ برای اردوغان و حزبش باشد.
روزنامه رای الیوم نوشت: شاید بسیاری از ما تعجب نکنیم زمانی که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه را «پدر شگفتی‌ها وغافلگیریها» توصیف کنیم زیرا در هر یک از سخنرانی‌های خود موضوعی غافلگیر کننده برای همگان دارد، خواه درباره جنگ در سوریه و پیامدهایش خواه درباره مسائلی که مصرف داخلی دارد.
روز گذشته اردوغان موضوع غافلگیر کننده مهمی را مطرح کرد و سنگ بزرگی به دریاچه سیاست داخلی همیشه ناآرام ترکیه انداخت. وی همه از جمله اعضا حزبش یعنی حزب عدالت و توسعه را غافلگیر کرد و آن هم زمانی که خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری و پارلمانی در بیست و چهارم ژوئن آینده یعنی دو ماه دیگر شد. در حالیکه قرار بود این انتخابات در نوامبر ۲۰۱۹ برگزار شود.
این گام با ماجراجویی و شاید یک قمار بزرگ برای اردوغان و حزبش همراه باشد نه به این خاطر که این اقدام همراه با خطرات زیادی است بلکه به این دلیل که هر کس در این انتخابات پیروز شود ثمره نتایج همه پرسی برگزار شده درباره قانون اساسی ترکیه در آوریل ۲۰۱۷ را خواهد چید. قانون اساسی اصلاح شده به رئیس جمهور اختیارات گسترده‌ای می‌دهد و اردوغان در این همه پرسی به سختی موفق شد زیرا پیروزی اش لب مرز بود یعنی پنجاه درصد آرا را آنهم به کمک متحد حزب حرکت ملی راست افراطی کسب کرد.
دولت باغچه لی رهبر حزب حرکت ملی شب پیش از این زمانی که پیش بینی کرد انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری و پارلمانی برگزار شود و پیشنهاد کرد این اتنتخابات در ماه اوت آینده برگزار شود، علامت سوال‌های زیادی در ذهن‌ها ایجاد کرد. برخی از از مطبوعات ترکیه این نکته را مطرح کردند که اختلافاتی بین وی و متحدش اردوغان وجود دارد، اما خارج شدن اردوغان از نشست دو جانبه با دولت باغچه لی و اعلام این مطلب که انتخابات زودهنگام برگزار شود، نوعی شوک و تکانه بزرگی در حیات سیاسی ترکیه ایجاد کرد و زمینه برای تفسیر‌ها و گمانه زنی‌هایی درباره این غافلگیری گشود که می‌توان آن را بطور خلاصه در چند نکته خلاصه کرد.
- نخست اینکه اردوغان به خوبی می‌داند پس از پیروزی نیرو‌های ارتش ترکیه برای تسلط بر شهر عفرین سوریه و شکست یگان‌های مدافع خلق از محبوبیت در میان افکار عمومی ترکیه برخوردار شد و این مقدمه‌ای برای اسکان مجدد بیش از سه و نیم میلیون مهاجر سوری در ترکیه است که حضورشان به محور انتقادات از دولت اردوغان تبدیل شد. اردوغان می‌خواهد از میوه این محبوبیت از طریق صندوق‌های انتخابات بهره‌مند شود زیرا تصور می‌کند هر نوع تحول بعدی ممکن است این محبوبیت را کاهش دهد. اما پیشروی نکردن در ماه‌های آینده به سوی منبج یا گسترش یافتن تلفات نیرو‌های ترکیه در عفرین در نتیجه حملات کرد‌ها شاید نتایج معکوس به جای بگذارد.
- دوم: اقتصاد ترکیه با وجود رشد خوب هفت و چهار درصدی یعنی بیشترین رشد اقتصادی در جهان پس از ایسلند، به دلایل مختلف در معرض خطر کاهش رشد قرار دارد. از جمله ممکن است روابط ترکیه با روسیه و ایران به سبب حمایت گسترده‌ای که اردوغان از حمله شنبه گذشته مثلث آمریکا، فرانسه و انگلیس به سوریه به عمل آورد، متزلزل شود. این حمایت خشم روسیه و ایران را برانگیخت و شاید چشمداشت اردوغان برای افزایش مبادله تجاری با روسیه از سی میلیارد دلار به یکصد میلیارد دلار و با ایران از ده میلیارد دلار به سی میلیارد دلار را به خطر بیندازد. لیره ترکیه به شدت ارزش خود را از دست داد و دلار آمریکا به چهار ممیز بیست لیره رسید یعنی طی چند روز یک پنجم ارزشش را از دست داد و بانک مرکزی برای توقف این کاهش مداخله کرد.
- سوم: حزب ملی راستگرای که متحد اردوغان است به شدت محبوبیتش را از دست داد و پیش بینی می‌شود حتی ده درصد آرای لازم را برای ورود به پارلمان کسب نکند در حالیکه محبوبیت حزب رقیب راستگرای «خوب» یا (آی وای آی) به رهبری خانم مرال اکشنر ستاره رو به صعود در حیات سیاسی ترکیه در حال افزایش است و شاید اردوغان مجبور شد با دولت باغچه لی متحدش برای برگزاری انتخابات زودهنگام موافقت کند تا وی را از رنج کنونی نجات دهد و راه را به روی خانم مرال اکشنر رقیب سرسختش ببندد.
به سختی می‌توانیم بگوئیم کدام یک از این عوامل برتری داشته است، اما همه تفسیر‌ها منطقی و درست است و نمی‌توان هیچ یک از این علل را بعید دانست. هنوز زود است با قاطعیت درباره نتایج قمار سیاسی اردوغان بطور مثبت یا منفی اظهار نظر کنیم و شاید رقابت انتخاباتی بسیار سختی در پیش باشد، اما مساله سوریه و دخالت نظامی ترکیه در آن نقش تعیین کننده‌ای بطور مستقیم یا غیر مستقیم (بر این انتخابات) خواهد داشت.